بررسی نحوه تاثیر ساختار بر کنش و معرفت عاملیت از منظر تفسیر اجتماعی المیزان

نسبت و چگونگی ارتباط فرد و جامعه، از مباحث پردامنه در علوم اجتماعی و جامعه‌شناسی است. جامعه و ساختار اجتماعی، دارای الزامات و آثاری است که فرد را از جهات گوناگون تحت تاثیر قرار می‌دهد. جهت‌دهی کنش و شکل‌‌دهی معرفت نمونه آن است. شناخت این مسئله، در تکوین نظریه‌های اجتماعی و نحوه تبیین پدیده‌ها، اهمیت بنیادین دارد. این پژوهش، با روش تحلیل محتوای تفسیر گرانسنگ المیزان، نگاه علامه را نسبت به میزان و نحوه تاثیر ساختار بر عاملیت بررسی می‌کند و به این پرسش‌ها پاسخ می‌دهد که المیزان، ابعاد و میزان تاثیرگذاری جامعه را بر کنش و معرفت چگونه ملاحظه می‌کند؟ و برای عاملیت در زندگی اجتماعی، چه جایگاهی قائل است؟ علامه، بر مبنای انسان‌شناسی فطری خود، به این پرسش‌ها پاسخ می‌دهد. ایشان از یک سو، به تاثیر جامعه در تعیین کنش‌ افراد و در شکل‌گیری معرفت کنشگران، اذعان دارد و از سوی دیگر، با توجه به عنصر فطری اختیار، تسلط جامعه در تعیین کنش و نیز معرفت کنشگر را نمی‌پذیرد.