بررسی منتقله بودن روایت ذبیح بودن اسحاق (ع) در تفسیر مجمع البیان

نوشتار پیش رو پژوهشی است درباره یکی از مصادیق روایات معروف به منتقله که به مساله ذبیح الله اختصاص دارد. اکثر دانشمندان اهل تسنن روایت ذبح اسحاق (ع) را قبول کرده اند. طبرسی گرچه روایت مورد بحث را نقل کرده اما به نظر می رسد آن را نپذیرفته است. آنچه که در این خصوص مورد غفلت واقع شده ، عدم وجود روایت ذبح اسحاق منقول از مجمع البیان در مصادر اولیه حدیثی شیعه و قلّت آن در منابع متاخر شیعه است؛ بلکه روایاتی نیز در کتب حدیثی شیعه و در مواردی در کتب اهل تسنن وجود دارد که مخالف آن و بیان کننده ذبیح الله بودن اسماعیل (ع) است. وجود نقل هایی معدود در کتب عامه متقدم مانند ماوردی و نقل بدون سند (مرفوع)، منتقله بودن آن را از کتب عامه توسط امین الاسلام طبرسی محتمل می سازد. بنابراین روایت مورد بحث از امام علی (ع) صادر نشده است؛ بلکه به سبب اغراض سیاسی و تکیه بر سخنان امثال کعب الاحبار چنین نسبتی به ایشان داده شده است.

A Studyof the Transmittedness of the Near-Sacrifice Narration of Isaac (a.s.)in Majma’ al-Bayan Interpretation

This article tackles one of the best exles of the narrations known as the transmitted which deal with zabihullah(sacrificed for God) issue. Most Sunni scholars accept thenearsacrifice narration of Isaac (a.s.). Although Tabarsihas quoted the narration in question,he does seemto have accepted it. What has been neglected in this context is the point that thenearsacrifice narration of Isaac (a.s.) as quoted from Majmarsquo alBayan does not occur in the early Shiitehaithresources and it rarely occurs in the later resources. Furthermore, there are some narrations in Shiitehadithbooks and, at times, in Sunnis books which oppose thenearsacrifice narration of Isaac (a.s.) and they point out that Ishmael(a.s.) was nearly sacrificedfor God.Occurrence of rare quotes in the early Sunni resources such as alMawardiand quotes without proof make it likely thatthenearsacrifice narration of Isaac (a.s.) has been transmitted from Sunni books by Amin alIslamTabarsi. Therefore, the narration in question has not been uttered by Imam Ali (a.s.) but, due topolitical motives and reliance on what individuals like Ka'balAhbarhas said, this point has been attributed to him.