سیر تطور آرای فقیهان امامیه پیرامون شئون اراده

مطالعه وتامل در سیرتاریخی و روند تحولات نظریات فقیهی بنیادین پیرامون ماهیّت اراده وشئون مختلف آن ازجمله شیوه های کاربردی در انجام استنباط جامع و پویا ازمتون ومنابع فقهی به شمار می آید، شیوه ای که تاکنون کم تر بدان توجه گردیده یا بهتر است گفته شود پژوهش بنیادینی در این زمینه سامان نیافته است ،از آنجا که مطالعه وتحقیق درتاریخ فقهی اراده برای صاحب نظران و اهل تامل و تعمق درحوزه مباحث فقه وحقوق امری پوشیده و دور از نظر نیست. و انجام تجزیه و تحلیل های فقهی و حقوقی مقوله اراده منوط به تامل در این عرصه است،از نگاه این مقاله اراده نسبت به افعال حقوقی و رفتارهای اخلاقی به عنوان ویژگی منحصر به فرد فعل منشا مسئولیّت آدمی و فصل ممیّز و محصّل انسانیّت انسان درمرحله فعل و عمل ،بلکه مهم ترین نشانه سنجش صحت و بطلان افعال حقوقی ،به رغم اهمیت و جایگاه اراده و مفاهیم مرادف آن چون قصد و رضا حقیقت این عنصرحیاتی پیوسته محل بحث و نزاع اندیشمندان عرصه فقه وحقوق بوده و هست،امری که معنا بخش همه تعهدات ،التزامات والزامات ناشی ازشخصیت های حقیقی وحقوقی  است.اگر به دامنه های اختلاف آرای صاحب نظران پیرامون اراده توجه عمیق تری داشته باشیم،اغلب اختلافات و تفاوت نظرات برخاسته از تفاوت ها و تمایزها در مبانی فکری است.که در تاریخ فقهی و سیرتطور آن می توان دست کم سه مرحله نظری و بنیادین را مورد تاکید قرارداد.

The Evolution Course of the Twelver Jurisprudents’ Opinions on Different Aspects of Will

Studying and exploring the historical and developmental course of the basic jurisprudential opinions on the nature of will and its various aspects is one of the applied methods for drawing comprehensive and dynamic inferences from jurisprudential resources. This method has not received enough attentionor, it is better to say, no fundamental research has been conductedin this context, as research on the jurisprudential history of will is not a complex issue for the experts and scholars involved in the field of jurisprudence. From the perspective of this article, will, in relation to legal actions and ethical conducts and as a unique feature of an action, is not only the root of human responsibility and the distinguishing feature of the humanity of human beings in practice, but it also is the most important indicatorfor measuring soundnessand erroneousness of legal acts. Despite the importance of will and its synonymous concepts such as intention and consent,this vital issue has been constantly debated and disputedby scholars in the field of jurisprudence and law. A deeper evaluation ofscholarsrsquo range of opinion differences on will reveals that most of the disputes and disagreements arise from the differences of opinion and disagreements in intellectual and mental foundations and at least three fundamental and theoretical stages can bepointed outin the history of jurisprudence and its course of evolution.