مستندیابی و کارکردشناسی معنای کثرت برای واژه «امر» در آیه 16 سوره اسراء

ترجمه دستوردادن برای واژه امر، ترجمه‌ای است که در بادی امر به ذهن مترجم خطور می‌کند. در آیه 16 سوره اسراء از آنجا که متعلق امر، فسق و مخاطب امر، مترفان هستند، مفهومی که ایفاد می‌شود آن است که خداوند به مترفان دستور به فسق می‌دهد و نهایتاً پس از عمل به فسق، آنان را نابود می‌سازد. پژوهش حاضر معنای کثرت را به‌جای دستور دادن برای واژه امر پیشنهاد می‌کند و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و روش توصیفی تحلیلی، مستندات این معنا را احصا و مورد بحث قرار می‌دهد. شواهد لغوی وجود دارد که اثبات می‌کند، این معنا مسبوق به سابقه بوده‌است. هم‌چنین قرائاتی به‌جز قرائت حفص که گاه در قالب روایت از امامان شیعه نیز نقل شده، تاییدی دیگر بر این معناست. علاوه بر آن شواهدی در قرآن وجود دارد که کثرت مترفان و کثرت اموال آن‌ها ارتباط مستقیمی با عذابشان دارد. روایاتی نیز در همین راستا نقل شده ‌است. از طرفی دیگر، اتخاذ این معنا تا اندازه زیادی شبهاتی که پیرامون این آیه مطرح است از جمله شبهه جبر را دفع می‌کند. بررسی مهم‌ترین ترجمه‌های فارسی نشان می‌دهد این معنا مغفول واقع شده و تعداد اندکی از مترجمین به آن توجه داشته‌اند. بیش از نیمی از ترجمه‌ها معنای دستور دادن را برگزیده‌اند. معانی دیگری از جمله وادارکردن، میدان دادن، امارت دادن نیز توسط مترجمین فارسی مورد استفاده قرار گرفته است.

documentation and functional analysis of the meaning of kithrat for the word amr in verse 16 of surah isrá

the translation of commanding for the word amr is the translation that comes to the translator’s mind at the very beginning. in verse 16 of surah isrá, since the subject of the amr is transgression and the addressee of the amr is the transgressors, the concept that is used is that allah orders the transgressors to transgress and finally destroys them after committing the transgression. the present research proposes the meaning of kithrat (abundance) instead of ordering for the word amr and by using library sources and descriptive analytical method, the documentation of this meaning is counted and discussed. there is lexical evidence that proves that this meaning has already existed. also, readings other than the reading of ḥafṣ which are sometimes narrated in the form of narrations from shiite imams, are another confirmation of this meaning. in addition, there are evidences in the qur’an that the abundance of the luxurious and the abundance of their wealth are directly related to their punishment. narratives have also been narrated in this regard. on the other hand, accepting this meaning to a large extent dispels the doubts surrounding this verse, including the doubt of determinism. the examination of the most important persian translations shows that this meaning has been neglected and few translators have paid attention to it. more than half of the translations have chosen the meaning of ordering. other meanings such as forcing, giving space and facilities, giving dominion have also been used by persian translators.