اثرگذاری نقل و شخصیت روایی احمد بن زیاد همدانی بر آثار شیخ صدوق

سرآمد محدثان امامیه محمد بن علی بن بابویه (م.381) معروف به شیخ صدوق؛ در دوران زندگانی خویش شرق و غرب دنیای اسلام را درنوردید تا میراث ائمه اطهار( را گردآوری کند. حاصل سفرهای حدیثی او، کثرت مشایخ و فراوانی تالیف بود. در این مسیر پرفراز و نشیبْ صدوق، قدم به شهرهای دور و نزدیک گذاشت و دربرابر اجلآی امامیه زانوی تتلمذ زد. در لابه‌لای سفرهای صدوق و نگاشته‌های وی، نام «همدان» و یاد محدثان «همدانی» دیده می شود. از نتایج سفر شیخ صدوق به همدان، آشنایی و تحمل حدیث فراوان از محدثی جلیل القدر به نام «احمد بن زیاد بن جعفر همدانی» است. وی محدثی برخاسته از مکتب همدان، از مشایخ صدوق و از محدثان با روایات فراوان اما مجهول‌الحالی است که نام وی در اِسناد آثار پیشینیان امامیه به‌چشم می‌خورد. این نوشتار کوشش می کند با تکیه بر داده‌های محدود از آثار صدوق، گوشه‌ای از زندگانی ناشناخته احمد بن زیاد همدانی را که در کتب رجالی مورد غفلت قرار گرفته؛ آشکار نماید و به ارزیابی نقش او در تکمیل میراث امامیه توجه دهد. این پژوهش با همین هدف و از رهگذر روش توصیفی-تحلیلی به بررسی نقش این شیخ بلاواسطه صدوق پرداخته است.

the influence of narration and narrative character of ahmad ibn ziyad hamdani on the works of sheikh ṣadūq

the leader of imamiyyah traditionist, muhammad ibn ali ibn babowayh (d. 381) known as sheikh ṣadūq; during his lifetime, he visited the east and west of the islamic world to collect the legacy of the infallible imams. the result of his hadith travels was the abundance of teachers and the abundance of writings. in this ups and downs path, ṣadūq went to far and near cities and became a disciple of the scholars of imamiyyah. the name hamadan and the memory of the traditionist of hamdani can be seen in the pages of ṣadūq’s travels and his writings. one of the results of sheikh ṣadūq’s trip to hamadan is getting to know and collecting a lot of hadiths from great muhaddith (traditionist) named ahmad ibn ziyad ibn jafar hamdani. he is a muhaddith who originated from the school of hamadan, from the elders of ṣadūq, and from muhaddiths with many but unknown hadiths, whose name can be seen among the narrators of the works of the predecessors of the imamiyyah. this article tries, relying on the limited data from ṣadūq’s works, to reveal a part of the unknown life of ahmed ibn ziyad hamdani that is neglected in the books of rijāli, and pay attention to the evaluation of his role in completing the legacy of imamiyyah. with the same purpose, this research has investigated the role of his direct teaching of ṣadūq through the descriptive-analytical method.