بررسی معنای اجتبا در قرآن

اگرچه واژه اجتبا یازده بار در قرآن به کاررفته است اما از دوجنبه اهمیت‏دارد یکی به دلیل آنکه بهترین خوبان عالم را دربرمی‌گیرد و دیگر به لحاظ شمولیت معنایی. چرا که خداوند صراحتا آن‏را برای «من‏یشا » از بندگان قرارمی‌دهد. همان‌طورکه می‌دانیم، این واژه عموماً در معانی‌ای چون برگزیدن و جمع‌آوری معنا شده است. اما هر یک از این معانی، اگرچه در برخی مصادیق انطباق دارد، در برخی موارد دیگر دچار اشکال است. مثلاً در بررسی ماجرای حضرت آدم (ع) و یونس (ع): به خوبی درمی‌یابیم اجتبا نمی‌تواند منصبی اعطایی ازجانب خداوند باشد آن‏هم پس‏از عصیان و غضب یونس(ع)، بلکه به معنای «بازنمودن مسیری درزمانی که همه‌ راه‌ها بسته است»، به کار رفته است. به این معنا که خداوند همه شرایط را درست آنجا که انتظار نمی‌رود با قدرت برای شخص فراهم‏می‌کند و مسیررشد او را گاه بوسیله‌ توبه و به‏سوی هدایت و گاه صالحیّت باز می‌نماید. در این نوشتار ابتدا آرا قدما نقل شده و آنگاه به تنزیه معنای این واژه پرداخته‏شده است، در ادامه بانگاهی به‏معنای جدید درآیات مربوطه، «سیر مجتبوین در زمان» و نیز «ثمرات‏اجتبا » به‏همراه «جدول درجات معنای اجتبا » آورده شده است.