تفاوت معنی شناختی واژگان توبه و انابه در صحیفه سجادیه بر پایه روابط همنشینی

دو واژه توبه و انابه از واژگان کلیدی در نظام دینی و به تبع آن گفتمان معصومان علیه السلام می باشد که با توجه به نقش برجسته ی آن در ندامت از گناه و رجوع به مسیر الهی از ارزش والایی جهت تعمق در مفهوم شناسی و کاربست صحیح آن در نظام هستی برخوردار است. بررسی معنی شناختی این دو واژه به ظاهر هم معنی بنابر روابط همنشینی، به کاربست هر واژه در موقعیت خاص و ظرافت های معنایی نهفته در هر یک اشاره دارد که نقش جایگزینی واژگانی این جفت واژه را از بین خواهد برد. پژوهش حاضر بر آن است تا با تکیه بر روش توصیفی تحلیلی پس از مفهوم شناسی لغوی این دو واژه به ارتباط معنایی واژگان توبه و انابه با واژگان هم نشین در متن صحیفه سجادیه اشاره داشته و در این میان با تحلیل موردی برخی روابط همنشینی، به میدان معنایی هر واژه و ظرافت های ممیِّزانه آن بپردازد؛ رهیافتهای حاصل آنکه واژه توبه در متن مذکور، در پی روابط همنشینی با واژگانی مانند نَدَم ، دعاء ، معصیه ، عفو و ضمایر عائد الی الله ، مفاهیمی ویژه مانند ندامت ، فراخوانی خداوند و عبادت ، ترک معصیت ، حبط گناهان و فرجام خوش و در نتیجه سیر الی الله را مطرح می سازد و واژه انابه نیز در پی همنشینی با واژگانی همچون معصیه ، طاعه و ضمایر ارجاعی به الله ، ظرافت های معنایی خاصی همچون تداوم ترک ارادی معصیت ، بندگی خالصانه و در نتیجه سیر الی الله را تجلی داده است. با توجه به این خوانش، لوازم اولیه در این دو واژه از تفاوت برخوردار بوده چنانچه ندامت لازمه توبه و ترک معصیت لازمه انابه بوده و همین امر افزون بر معانی مشترک، ظرافت های معنایی ممیزانه ای را فراهم می آورد؛ مهم آنکه برآورد معنا بر اساس این سازوکار زبانی، مدلی روشمند به شمار آمده که از جایگزینی غیرنظام مند واژگان می کاهد و از عدم ترادف کامل واژگان سخن می گوید و فهم صحیح از واژگان و مراد اصلی خالق اثر را فراهم می آورد.

The Semantic Difference of the Words Tawbah and ʾInābah in Ṣaḥīfeh Sajjādīyeh Based on Companionship Relationships

The two words Tawbah and ʾInābah are key words in the religious system, and according to that, it is the speech of the infallibles (as), which, considering its prominent role in repentance from sin and turning to the divine path, has a high value for meditating on the semantic and its correct application in the existence system. The semantic analysis of these two seemingly synonymous words, based on cooccurring relationships, points to the use of each word in a specific situation and the subtleties of meaning hidden in each of them, which will eliminate the lexical substitution role of this pair of words. The research is based on the descriptiveanalytical method after the lexical conceptualization of these two words tries to point out the semantic connection of the words tawbah and ʾinābah with the cooccurring words in the text of Ṣaḥīfeh Sajjādīyeh; and in the meantime, by case analysis of some companionship relationships, it looks into the semantic field of each word and its distinctive subtleties. The result of this research is that the word tawbah in the mentioned text, because of companionship with the words such as regret , supplication , disobedience , forgiveness and pronouns referring to Allah , proposes special concepts such as repentance , invocation of Allah and worship , abandon sin , forgiveness of sins and happy ending , and moving towards Allah ; and the word ʾinābah also because of companionship with the words such as disobedience , obedience and pronouns referring to Allah , has manifested special semantic nuances such as continuing to voluntarily abandon sin , sincere servitude and moving towards Allah . According to this reading, the primary equipment in these two words is different, just as regret is necessary for tawbah, and abandoning sin is a requirement of ʾinābah, and this, in addition to common meanings, provides distinctive semantic subtleties. It is important that the estimation of meaning based on this linguistic mechanism is considered a methodical model that reduces the unsystematic replacement of words, and speaks of the complete lack of synonymy of words, and provides a correct understanding of the words and the original meaning of the creator of the work.