گونه‌شناسی شبهات در مطالعات قرآنی و تبیین طرحوارۀ شبهه پژوهی

در عصر حاضرگونه شناسی یا نوع شناسی یکی از لوازم پژوهش خصوصاً در مطالعات مرتبط با علوم انسانی است که به عنوان چارچوب و راهنمای محقق محسوب می شود و بر اساس قواعد آن، پدیده ها جهت درک و شناخت بهتر، بر اساس الگویی منطقی تقسیم بندی می شوند. یکی از شاخه های مطالعاتی در حوزه پژوهش های قرآنی که گونه بندی در آن اهمیت دارد، شبهات و انکاریه ها پیرامون قرآن است. با وجود تلاش های موثری که در زمینه شبهه پژوهی قرآنی صورت گرفته است به علت تمرکز غالب مولفان بر پاسخگویی، ارائه یک گونه بندی جامع از شبهات در حاشیه قرار گرفته است. با توجه به این که تقسیم بندی علمی شبهات یکی از لوازم شبهه پژوهی بوده و پیش نیاز ی برای پاسخ دهی روشمند به شبهات محسوب می شود ضروری است قبل از ارائه هر گونه و دفاع و ردیه بدان پرداخته شود. این مقاله در یک بررسی توصیفیتحلیلی با مطالعه برخی از گونه بندی های ارائه شده در آثار شبهه پژوهی قرآنی و در نظر گرفتن الگوی شبهات معارضان علیه قرآن، خصوصاً مستشرقان و مسیحیان تبشیری به ارائه یک طرحواره شامل شش نوع کلی شبهات مصادر، شبهات وحیانیت، شبهات استناد به قرآن، شبهات فهم قرآن، شبهات متن و شبهات مربوط به آورندگان وحی اقدام نموده است و به تناسب زیرگونه ها و مصادیق هر یک نیز بر اساس قواعد گونه بندی، گزینش و ارائه نموده است. مبنای کلامی در این نوشتار دفاع از قرآن به عنوان کتابی وحیانی و خطا ناپذیر و مبنای علمی، عنصر شباهت در شبهات بوده و تقسیم بندی براساس الگوی هرمی صورت گرفته است. نقطه قوت این طرحواره آن است که شبهات پراکنده را با قرار دادن در دسته های همگون به صورت گونه های اصلی و فرعی جمع نموده که خود کمک شایانی به دفع توهم کثرت شبهه خواهد بود.

Typology of Doubts in Quranic Studies and Explanation of a Doubt Research Scheme

In the present age, typology is one of the research tools, especially in studies related to humanities, which is considered a framework and guideline for the researcher, and according to its rules, phenomena are categorized based on a logical pattern of categorization for better understanding and cognition. One of the areas of study in the field of Quranic research in which typing matters is the doubts and denials about the Quran. Despite the effective efforts made in the field of Quranic doubt research, the presentation of a comprehensive classification of doubts has been marginalized due to the focus of most authors on responding to doubts. Given that the scientific classification of doubts is one of the tools of doubt research and is a prerequisite for a methodical response to doubts, it is necessary to address it before offering any kind of defense and denial. Examining some of the classifications presented in the works of Quranic doubt research and considering the pattern of doubts of challengers against the Quran, especially Orientalists and Christians missionaries, this descriptiveanalytical study presents a scheme including six general types of doubts: source doubts, revelation doubts, the doubts related to citing the Quran, the doubts related to understanding the Quran, text doubts and the doubts related to the carriers of revelation, and offers examples for each subcategory considering the rules of classification. The theological basis in this article is defending the Quran as a revelatory and infallible book, the scientific basis is the element of similarity in doubts and the classification is based on a pyramidal pattern. The strong point of this scheme is that it collects scattered doubts by placing them in homogeneous main and subcategories, which in itself will be a great help in repelling the illusion of the multiplicity of doubts.