واکاوی اندیشه اعجاز قرآن براساس نظام‌های تحلیل گفتمان

قرآن کریم به عنوان معجزه پیامبر خاتم(ص) از جهاتی چند دارای اعجاز است. نظریۀ اعجاز قرآن به عنوان ساختاری گفتمان مدار، مبتنی بر مبحث تحدّی در قرآن است. اهمیّت این مبحث به عنوان مرجع مهمِ نظریۀ اعجاز قرآن و نیز ارتباطی که این مبحث با دانش های زبانی دارد سبب شد مقولۀ اعجاز در آیات تحدّی را بر اساس نظام‌های تحلیل گفتمان مورد بررسی قرار دهیم. نتایج پژوهش حاضر که به روش توصیفیتحلیلی صورت گرفت حاکی از آن است که تحدّی یک گفتمان دو سویه است که با گفتمان رخدادی از نوع مشیّت الهی، آغاز شده و گفته‌یابان را باخبر می‌سازد که قادر نخواهند بود مثل قرآن بیاورند. سپس گفته‌یابان در مقابل یک نظام هوشمند از نوع کنشی و برنامه‌مدار قرار می‌گیرند، در این مسیر با اشاره به عدم امکانِ اثبات صدق ادّعای منکران، توانش آنان در یک گفتمان احساسی از نوع تنشیعاطفی تحریک شده و آنان در مسیر تحدّی سوق داده می‌شوند. در این آیات، گفته‌یابان می‌توانند سایر همفکران خود را نیز با خود همراه کنند و این امر نشان از نظام گفتمان هوشمند از نوع القایی میان منکران دارد تا با استفاده از راهکارهایی، با دعوت سایرین توان خود را در این مبارزه تقویت نمایند. هرچند نتیجۀ این گفتمان، حاکی از عدم موفقیت گفته‌یابان در همانندآوری است.

An Analysis of the Idea of the Inimitability of the Quran Based on Discourse Analysis Systems

The holy Quran, as a miracle of the seal of the prophets (p.b.u.h.), is miraculous in several respects. The theory of the inimitability of the Quran, as a discoursebased structure, is based on tahaddi (challenge) in the Quran. The importance of this issue, as the essential source of the theory of the inimitability of the Quran, as well as its connection with language sciences, led us to examine miraculousness in tahaddi verses based on discourse analysis systems. The results of the present study, which was conducted using the descriptiveanalytical method, indicate that tahaddi is a twoway discourse that begins with an eventual discourse of the type of divine providence and informs the addressees that they will not be able to produce a book like the Quran. The addressees are then faced with an intelligent system which has been planned and is of action type. In this way, pointing to the impossibility of proving the truth of the denierschr('39') claims, the Quran stimulates their ability in an emotional discourse of tenseemotive type, and they are led into the tahaddi course. In these verses, the addressees are given the chance to collaborate with other likeminded people, and this shows the system of intelligent discourse of induction type among the deniers, so that they may strengthen their power in this struggle by inviting others and making use of some strategies. However, the result of this discourse indicates the failure of the addressees in producing a book like the Quran.