آسیب‌شناسی ارتجاع و تزلزل جوامع دینی از منظر قرآن با تکیه بر بافت اجتماعی و ذهنی (مورد مطالعه: یهود صدر اسلام)

برخی از جوامع دینی، به رغم ادعای دینداری، با وجود پیشرفت های علمی و اقتصادی، در ورطه سقوط و تباهی افتاده اند؛ زیرا، پیشرفت های علمی و اقتصادی به تنهایی، ضامن حفظ یک جامعه و تمدن آن نیست؛ بلکه، آنچه ضمانت حفظ جامعه و تمدن آن را به عهده دارد، داشتن تحول رو به جلو است. قرآن کریم، در مسیر تحقّق تحول رو به جلو، پایبندی بر موازین دینی و شریعت را، در کنار پیشرفت‌های گوناگون و همه‌جانبه، از ارکان اصلی حفظ جامعه می‌داند و در این راستا، جوامعی را برمی‌شمارد که به‌رغم پیشرفت‌های متعدد، دچار تزلزل و سقوط گشتند. نمونه‌ای از جوامعی که دچار آسیب کفرِ پس از ایمان شده، جامعه یهود است که به رغم ادعای ایمان به خدا و نبوت موسی(ع)، در مسیر پایبندی بر موازین دینی، دچار لغزش شد، تا جایی که انبیای الهی را کشته و در برابر پیامبر اسلام(ص) نیز ایستاد. این پژوهش، ابتدا آسیب‌های گریبان‌گیر جامعه یهود، که مانع از تحوّل رو به جلو شده و به رغم پیشرفت‌های اقتصادی، منجر به سقوط و تزلزل این جامعه گشته را، مورد بررسی قرار داده؛ سپس به مدد تحلیل مولفه‌های بافت اجتماعی و ذهنی، علت عدم توانمندی این جامعه را، در پایبندی بر موازین دینی، تبیین نموده است. رهیافت‌ها حاکی از آن است که، دو آسیب »دنیاطلبی و قومیت گرایی «، پایبندی حاکمان، علما و آحاد جامعه یهود را، در اجرای برخی از موازین دینی و توحیدی، به ویژه تصدیق نبوت خاتم(ص)، به چالش کشانده است. در نتیجه این آسیب‌ها، جامعه یهود، از ارزش‌ها و آرمان‌های توحیدی و هویت اصیل دینی خود، فاصله گرفته و از تحوّل رو به جلو بازمانده و به ناهنجاری‌های رفتاری از قبیل: حسادت، نفاق، توطئه، کتمان و تحریف حقیقت، کفر و ایستادگی در برابر حق، مبتلا و به سقوط معنوی و مرگ تمدنی دچار گردیده است.

The Pathology of the Reactionism and Instability of Religious Communities from the Perspective of the Quran with a Focus on Social and Mental Contexts (Case Study: Judaism in Early Islam)

Some religious communities, despite claims of religiosity, have plunged into the abyss of failure and devastation despite making scientific and economic advances because scientific and economic progress alone does not guarantee the preservation of a society and its civilization. Rather, what guarantees the preservation of a society and its civilization is to undergo a forward transformation. The holy Quran declares that, in the path of realizing the forward transformation, adherence to the principles of religion and Sharichr('39')ah, along with various and comprehensive developments, is one of the main pillars of the preservation of society. In line with this, it cites some communities which plunged into instability and failure despite their various developments. An example of a community that has suffered from postfaith infidelity is the Jewish community, which, despite claiming to believe in God and the prophethood of Moses (a.s.), was afflicted with such a deviation on the path of adhering to religious standards that they killed the divine prophets and stood against the Prophet of Islam (p.b.u.h.). This study, first, examines the grievous ills of the Jewish community, which hindered their and led to their instability and downfall, despite their economic developments. Then, benefiting from the analysis of social and mental contexts, it explains why this community was unable to adhere to religious norms. The results reveal that worldliness and ethnicity , as two ills, challenged the commitment of the rulers, scholars and members of the Jewish community to the implementation of some religious and monotheistic standards, especially the confirmation of the prophethood of the Prophet of Islam (p.b.u.h.). As a result of these ills, the Jewish community distanced itself from its monotheistic values ​​and ideals and its original religious identity, could not undergo forward transformation and was afflicted with such behavioral anomalies as jealousy, hypocrisy, conspiracy, concealment and distortion of truth, infidelity and resistance to the truth and suffered a spiritual downfall and the death of civilization.