روش تفسیری محمدعابد الجابری در «مدخل الی القرآن الکریم» و «فهم القرآن الحکیم، التفسیر الواضح»، حسب ترتیب النزول

محمد عابد الجابری، متفکر نوپرداز مراکشی در حوزه مطالعات اسلامی، با گرایشی خاص به تفسیر قرآن کریم پرداخته است. از آراء و نظریات او می توان احیای تفکر اعتزالی را برداشت کرد. در مقدمه تفسیر خود با نام مدخل الی القرآن الکریم فی التعریف بالقرآن و تفسیر خود با نام فهم القرآن الحکیم به طرح مبانی و روش تفسیری خود مبادرت ورزیده است. از مبانی تفسیری جابری می توان به رعایت ترتیب نزول سوره ها همگام با فرودآمدن آن ها بر پیامبر اکرم(ص) اشاره داشت. با امعان نظر به این مبنا، روش تفسیری جابری را می توان در زمره روش تفسیری اجتهادی در نظر گرفت. جابری در این مسیر از روش هایی در تفسیر قرآن استفاده کرده است که عبارتند از: جداسازی متن از حاشیه، توجه به سیاق، ضرورت مرحله بندی آیات در فهم صحیح آن ها، بهره گیری از قصص در چارچوب سیاق، تعیین جایگاه سوره در ترتیب نزول، توجه به سیر دعوت محمدی در تفسیر آیات، تعبیر آیات قصص و امثال با هدف حجت و بیان و خدمت به اهداف دعوت، استفاده مشروط از روایات شان نزول.

Abed al-Jaberi's Interpretation Method in ‘Madkhal ila al-Quran al-Karim’ and ‘Fahm al-Quran al-Hakim: al-Tafsir al-Wadhih Hasba Tartib al-Nuzul’

Muhammad Abed alJaberi, a Moroccan modernist and thinker in the field of Islamic studies, has adopted a special attitude in interpreting the holy Quran. The revival of Mu rsquo;tazilism can be considered one of his beliefs and observations. In the preface to his commentaries entitled lsquo;Madkhal ila alQuran alKarim fi alTa rsquo;rif bilQuran rsquo; and lsquo;Fahm alQuran alHakim rsquo;, he has introduced his interpretation principles and method. Consideration of the order of the descending of the Quranic surahs along with their revelation to the Prophet (p.b.u.h) is one of alJaberi's interpretation principles. Given this issue, alJaberi's interpretation method can be considered as an ijtihadi interpretation method. In adopting this method, alJaberi has utilized several techniques in the interpretation of the Quran: the separation of the text from glosses, the consideration of the context, the necessity of arranging the verses in chronological order to ease their correct understanding, the use of the verses within the framework of the context, the determination of the surahs' positions in their order of descent, paying attention to the course of Mohammedan invitation in the interpretation of the verses, the interpretation of the verses of the Quranic stories and parables with the aim of giving proof and expressing and supporting the goals of the invitation, and making conditional use of the narrations related to the occasion of the revelation of the Quranic verses.