جایگاه تذکر قرآنی و افلاطونی در مثنوی معنوی

واژۀ تذکر، از واژه های کلیدی قرآن کریم و برخوردار از پیشینه ای طولانی، در مبانی فلسفی، اخلاقی و عرفانی است. بین مفهوم تذکر در فلسفه و به ویژه آنچه از نظریه تذکر یا مُثُل افلاطونی برداشت می شود، با آنچه از حقیقت تذکر در قاموس فرهنگ قرآنی نمود یافته، تفاوت های عمده ای دیده می شود. مثنوی معنوی مولوی، به عنوان یکی از منظومه های بلند عرفانی، که تحت تاثیر مستقیم آموزه های قرآنی سروده شده، از جمله آثاری است که هم به تشریح مفهوم تذکر افلاطونی پرداخته و هم جلوه های متنوعی از تذکرات قرآنی را در خود جای داده و در مقام ها و موقعیت های مختلف به نحوی زیبا، از آنها بهره برده است. در این مقاله تلاش شده، با تبیّن مفاهیم تذکر در جلوه های فلسفی و قرآنی، بازخورد آنها را در عرصه مثنوی معنوی مولوی مورد بررسی قرار گرفته و نگاه عمیق این عارف و اندیشمند بزرگ در زمینه های یاد شده واکاوی شود.

The Status of Quranic and Platonic Tazzakor in “Mathnawi”

The word tazakkor (reminding) is one of key words in the holy Quran and has a long history in philosophical, ethical and Islamic mystic fundamentals. There are significant differences between the concept of tazakkor in philosophy, particularly what is derived from the theory of tazakkor or Platonic archetypes, and what is understood from the truth of tazzakor in the context of Quranic culture. Molavi's ldquo;Mathnawi rdquo;, as one of the exalted, mystic works of poetry, which has been directly influenced by Quranic teachings, is among the works that both explicates the concept of Platonic tazakkor and incorporates various manifestations of Quranic tazakkors and beautifully exploits them in various positions and places. This article attempts to explain the philosophical and Quranic manifestations of the concept of tazakkor and their reflections in Molavi's ldquo;Mathnawi rdquo; and to delve into the profound outlook of this great mystic and scholar.