تحلیل سیاست تخصیص ارز ترجیحی به دارو و ارائه گزینه‌های سیاستی برای ایران

مقدمه: صنعت داروسازی هر کشور نشان دهنده توانمندی آن کشور در حوزه تامین بهداشت و سلامت آن جامعه می باشد. دارو به دلیل اثرگذاری بر سلامت انسان‌ها و جوامع بشری همواره از مهم ترین ارکان سلامت بوده است. در نتیجه تولید، توزیع و قیمت‌گذاری حتی در بحرانی‌ترین شرایط کشور از اولویت خاص دولت‌هاست. در این راستا، سیاست تخصیص ارز ترجیحی دارو به منظور تضمین دسترسی بیماران به داروها در شرایط کمبود ارزی و تحریم‌های بین المللی علیه ایران تدوین و اجرا شد. اهداف مطالعه حاضر تحلیل سیاست تخصیص ارز ترجیحی به دارو و ارائه گزینه‌های سیاستی در ایران بوده است. روش ها: مطالعه حاضر به صورت کیفی و از نوع تحلیل سیاست گذاری سلامت گذشته‌نگر می باشد. داده‌ها با استفاده از مصاحبه نیمه ساختاریافته با مطلعان کلیدی و اسناد سیاستی و قانونی جمع‌آوری شد. از روش تحلیل چارچوبی  و نرم‌افزار maxqda11  برای دسته‌بندی و تحلیل یافته‌ها استفاده شد. یافته ها: نتایج این پژوهش نشان داد عوامل زمینه‌ای (عوامل موقعیتی، ساختاری، فرهنگی و بین‌المللی) بر کلیه مراحل سیاست‌گذاری تخصیص ارز ترجیحی دارو موثر بوده است. چهار گزینه سیاستی تخصیص ارز ترجیحی در حوزه دارو در کشور پیشنهاد شد که شامل حذف کامل سیاست ارز ترجیحی و پرداخت مابه التفاوت نرخ ارز به بیمه ها، اعلام نرخ جدید برای ارز ترجیحی، پرداخت کل مابه‌التفاوت نرخ ارز (فروش ارز نیمایی به صنایع دارویی  و پرداخت مابه‌ التفاوت به مصرف کننده) و آزاد سازی بخشی از ارز دارو است.نتیجه‌گیری: با توجه به یافته های پژوهش به تدریج چالش ها و تبعات منفی ارز ترجیحی بروز پیدا کرده است که به نظر می رسد قبل از اصلاح ارز ترجیحی، الزامات آن باید بررسی شود. بنابراین، تدوین یک نقشه راه دقیق و گام به گام با مشارکت نهادهای تاثیرگذار و ذینفع برای اصلاح این سیاست ضروری است.

policy analysis of allocating the subsidized currency to medication in iran and development of political alternatives

introduction: the pharmaceutical industry of each country shows the capability of that country in providing health for the society. medication has always been one of the most important pillars of health due to its effects on health. as a result, production, distribution, and pricing are a special priority of governments. therefore, the medication subsidized currency allocation policy was formulated and implemented in order to guarantee patients’ access to drugs in the conditions of currency shortage and international sanctions against iran. the objectives of the present study were to analyze the policy of subsidized currency allocation to medication and to present political alternatives in iran.methods: the present study is a retrospective health policy analysis using a qualitative research method. data were collected by using semi structured interviews with key informants through analyzing policy and legal documents. we also analyzed the data by using framework analysis. to categorize and analyze the findings, we used maxqda 11 software.results: results showed that contextual factors, including situational, structural, cultural, and international factors had an impact on all policy making  processes of  currency allocation for medication. four political alternatives for the allocation of subsidized currency for medication, we proposed: 1) removing the policy of subsidized currency and paying the exchange rate difference to insurance companies; 2) announcing a new rate for the subsidized currency; 3) paying the total exchange rate difference (selling half of the currency to pharmaceutical industries and the rate difference to consumers); 4) releasing a part of medication currency.conclusion: challenges and negative consequences of subsidized currency have gradually emerged. before modifying the policy of subsidized currency, the requirements should be reviewed. developing a detailed and step by step road map  via  the participation of influential and interested institutions is  necessary to modify this policy.