گونه‌شناسی تقلب‌ها و سرقت‌های علمی، با استفاده از شناخت تجربیات صاحب‌نظران در دانشگاه علوم پزشکی اصفهان

مقدمه: تقلب و سرقت علمی، ارزش مجامع علمی و مدارک و داشته‌های آن را خدشه‌دار می‌کند. اثرات آن بر تولید کنندگان واقعی علم مانند دانشمندان، مولفین، مصنفین و دیگر صاحبان قلم، بدین صورت پدیدار خواهد شد که دیگر تمایلی به تولید علم نخواهند داشت و دست از نوشتن برخواهند داشت. همچنین از آن جا که نتایج پژوهش‌های دانشگاهیان و متخصصان به ویژه در علوم پزشکی در تعامل با حیات انسان‌ها هستند، این امر بسیار مهم جلوه می‌کند. از این رو پژوهش حاضر، با هدف گونه‌شناسی سو رفتارهای پژوهشی به شناخت انواع روش‌ها و شیوه‌های ارتکاب، پرداخته است. روش بررسی: این تحقیق مطالعه‌ای کیفی به روش مصاحبه‌ی عمیق بود. افراد مشارکت کننده شامل 21 نفر از صاحب‌نظران دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در سال 91-1390 بود. نمونه‌گیری به روش هدفمند انجام گرفت و تا اشباع اطلاعات ادامه یافت. تحلیل داده‌ها همزمان با جمع‌آوری اطلاعات با رویکرد تحلیل موضوعی انجام گرفت.یافته‌ها: تحلیل داده‌ها منجر به استخراج 40 موضوع و 6 روش کلی گردید که بیانگر تجارب صاحب‌نظران در زمینه‌ی انواع شایع تقلب و سرقت علمی می‌باشد. شش موضوع اصلی و کلی به دست آمده از پژوهش شامل پژوهش‌های تکراری، انطباق غیر اصولی، اقتباس غیر اصولی، مجعولات، سهام بخشی و منفعت طلبی است. هر کدام از این موضوعات نیز دارای زیر موضوعاتی می‌باشد.نتیجه‌گیری: نتایج پژوهش حاکی از این است که مرز بین سرقت علمی و صداقت در علم بسیار نامحسوس است و از آن جایی که شیوه‌های بسیار گوناگونی وجود دارد، بایستی نهادی در کمیته‌های پژوهشی دانشگاه‌ها به منظور آموزش افراد در زمینه‌ی پرهیز از انواع تقلب و سرقت علمی وجود داشته باشد. همچنین افزایش اطلاع‌رسانی از انواع تخلف‌های علمی و مجازات‌های مربوط می‌تواند در کاهش ارتکاب تخلف و افزایش اطلاعات در دستگاه‌های حقوقی کشور به منظور روزآمد کردن قوانین مربوط موثر واقع شود.واژه‌های کلیدی: سرقت علمی؛ تقلب؛گونه‌شناسی