هزینه‌های دارویی در سازمان تامین اجتماعی و مولفه‌های موثر بر بهره‌مندی از آن

مقدمه: دارو، حلقه‌ی جداناپذیر از زنجیره‌ی درمان است و نقص فرایند درمان به دلیل هزینه‌ی بالای دارو یا عدم دسترسی مناسب به دارو، مطمیناً هزینه‌های بیشتری را در فرایند درمان به دنبال دارد. هدف این مطالعه، تعیین میزان تاثیر درآمد خانوار، دسترسی جغرافیایی، پرداخت مستقیم بیمار، ویزیت پزشکان و میزان بستری بیمه شدگان، بر میزان بهره‌مندی از داروهای تحت پوشش بیمه در داروخانه‌های طرف قرارداد سازمان تامین اجتماعی بود. روش بررسی: این پژوهش به صورت تحلیلی انجام شد. برای سنجش تاثیر مولفه‌های مذکور بر میزان بهره‌مندی از دارو، از بانک‌های اطلاعاتی سازمان تامین اجتماعی در هر استان طی سال‌های 88-1377 استفاده شد. جامعه‌ی پژوهش، 24 میلیون نفر از افراد تحت پوشش این سازمان بودند که طی این سال‌ها برای دریافت دارو به بخش درمان مستقیم و غیر مستقیم سازمان مراجعه نموده بودند. برای تخمین مدل از رگرسیون دو طرف لگاریتمی با لحاظ اثرات ثابت و از نرم‌افزار eviews نسخه‌ی 7 استفاده شد.یافته‌ها: یافته‌های تخمینی حاصل از مدل نشان داد که بار مراجعه به پزشکان متخصص (37/0 = b)، میزان موارد بستری در درمان غیر مستقیم (17/0 = b)، دسترسی جغرافیایی به داروخانه (17/0 = b)، بار مراجعه به پزشکان عمومی (16/0 = b) و پرداخت از جیب بیماران (12/0- = b) به ترتیب بیشترین تاثیر بر بهره‌مندی از داروهای تحت پوشش را داشته‌اند. همچنین هزینه‌ی خانوار (924/0 = p و 005/0- = b)، میزان بستری (076/0 = p و 033/0 = b) و ویزیت پزشکان در درمان مستقیم (577/0 = p و 026/0 = b)، تاثیر معنی‌دار بر بهره‌مندی از دارو در داروخانه‌ی طرف قرارداد نداشته است. نتیجه‌گیری: اهمیت تامین دارو برای بیمه شدگان به قدری بالا است که افزایش هزینه‌های دارویی بیمه شدگان نمی‌تواند مانع از مصرف آنان شود. بنابراین این موضوع می‌تواند زمینه‌ی هزینه‌های کمرشکن را برای برخی از خانواده‌ها مهیا سازد. همچنین سیاستگذاران درمان سازمان تامین اجتماعی باید در توزیع عادلانه‌ی منابع درمان در استان‌های مختلف کشور تامل بیشتری داشته باشند تا پیامد آن، بهره‌مندی عادلانه‌تر از خدمات درمانی باشد. واژه‌های کلیدی: تامین اجتماعی؛ هزینه‌های دارویی؛ بهره‌مندی