رویکردی انتقادی به مطالعات حوزه‌ی علم‌سنجی

چکیدهیکی از مهم‌ترین روش‌‌های کمی و حوزه‌های پژوهشی در کتابداری و علم اطلاعات، حوزه‌ی علم‌سنجی و اطلاع‌سنجی است که در چهار دهه‌ی اخیر رشد فزاینده‌ای یافته است، به طوری که مطالعه در هر یک از مقوله‌های آن مستلزم بررسی نوشتارها و پژوهش‌های زیادی است. امروزه علم‌سنجی در توصیف، تبیین و پیش‌بینی وضعیت علمی پژوهشگران، گروه‌های آموزشی و پژوهشی، دانشگاه‌ها، سازمان‌ها و کشورها در عرصه‌های گوناگون ملی و بین‌المللی کاربردهای فراوانی یافته است. اگر چه موفقیت‌های بسیاری در این حوزه به دست آمده است، اما موانع و دشواری‌های چالش ‌برانگیز زیادی نیز فراروی پژوهشگران حوزه‌ی مذکور قرار دارد.چالش‌های پیش روی حوزه‌ی علم‌سنجی با رویکردهای مختلف قابل بررسی است. در این مقاله، به روش کتابخانه‌ای و با رویکردی جامع و انتقادی، جنبه‌های مثبت و منفی مطالعات مربوط به حوزه‌ی علم‌سنجی با نگاهی موشکافانه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است و در نهایت مهم‌ترین کاستی‌ها و موانع مطالعات حوزه‌ی علم‌سنجی و برخی راهکارهای مقابله با این مشکلات، به صورت طبقه‌بندی شده، در چهار مقوله‌ی زیر ارایه شده است:1.ضعف مبانی و فقدان پشتوانه‌ی محکم و عمیق نظری، فلسفی و معرفت‌شناختی؛2. مشکلات روش‌شناختی و دشواری‌های خاص حوزه‌ای مانند مسایل مربوط به استنادها و تحلیل استنادی؛3. آشفتگی و ابهام در واژگان و اصطلاح‌ شناسی؛ و4. محدودیت ابزارهای سنجش علم از جمله isi در سنجش واقعی علم و تولیدات علمی.واژه‌های کلیدی: کتاب‌سنجی؛ استناد؛ نقد انتقادی.