خاستگاه‌های تاریخی حوزه رفتار اطلاع‌یابی سلامت: طیف‌سنجی سال انتشار مآخذ

مقدمه: حوزه رفتار اطلاع‌یابی سلامت به عنوان شاخه‌ای از رفتار اطلاع‌یابی شاهد افزایش روزافزون در انتشارات است، به نظر می‌رسد از نظر استنادی می‌توان خاستگاه‌های تاریخی این حوزه را به‌ عنوان حوزه‌ای متفاوت بررسی کرد. به دلیل نبود پژوهشی که نوسانات تاریخی این حوزه را به صورت علمی و عینی نشان دهد؛ پژوهش حاضر به تعیین خاستگاه‌های تاریخی حوزه رفتار اطلاع‌یابی سلامت با استفاده از رویکرد طیف‌سنجی سال انتشار مآخذ در پایگاه اطلاعاتی اسکوپوس (scopus) از ابتدا تا پایان سال 2021 پرداخت.روش بررسی: پژوهش حاضر توصیفی بوده و  با استفاده از رویکرد طیف‌سنجی سال انتشار مآخذ (rpys) انجام شد. جامعه آماری پژوهش را کلیه مدارک ثبت شده در زمینه رفتار اطلاع‌یابی سلامت در پایگاه اطلاعاتی اسکوپوس از ابتدا تا پایان سال 2021 تشکیل داد. نمونه‌گیری به روش سرشماری انجام شد و با استفاده از راهبرد جستجوی مناسب تعداد 1414 مدرک در زمینه رفتار اطلاع‌یابی سلامت بارگذاری شد. تحلیل داده‌ها با استفاده از برنامه نرم‌افزاری crexplorer، انجام شد. یافته‌ها: از کل منابع دارای بیشترین هم استنادی 7 عنوان کتاب و 21 عنوان، مقاله بود این امر نشان دهنده تاثیرگذاری مقالات در شکل‌گیری خاستگاه تاریخی حوزه رفتار اطلاع‌یابی سلامت است، هر چند این حوزه در سال‌های نخست به طور کامل از کتاب‌های حوزه ارتباطات و روان‌شناسی متاثر بود. بر اساس یافته‌ها این حوزه بیشتر از موضوعات حوزه روانشناسی متاثر بود. اما کم‌کم نشانه‌هایی از آثار مربوط به حوزه کتابداری و اطلاع‌رسانی، سواد سلامت، و روش تحقیق نیز در منابع مورد استناد مشاهده شد؛ به گونه‌ای که می‌توان گفت در دهه 2010 میلادی اغلب آثار هم استناد شده در حوزه کتابداری و اطلاع‌رسانی بوده و در کنار آن، موضوعات سلامت و بهداشت نیز بود.نتیجه‌گیری: می‌توان پیش‌بینی کرد حوزه رفتار اطلاع‌یابی سلامت، در سال‌های آتی با افزایش انتشارات، تاثیرات بیشتری از حوزه سلامت و نظریه‌های مربوط به آن خواهد گرفت و بدینگونه جایگاه خود را به عنوان حوزه‌ای نوظهور و مستقل از حوزه رفتار اطلاع‌یابی بیش از پیش به دست خواهد آورد.

historical roots of health information seeking behavior field: reference publication year spectroscopy (rpys)

introduction: this study endeavored to investigate the historical roots of health information seeking behavior using the new approach of reference publication year’s spectroscopy in the scopus database from the beginning to the end of year 2021. methods: this study was conducted through citation analysis and the spectroscopic approach of publication year of sources (rpys). the sampling method in this study was census and 1414 documents were extracted from scopus database in health information seeking behavior. data analysis was done through crexplorer software program results: seven book titles and 21 articles were the most co-cited, which shows the influence of articles in the formation of the historical roots of health information seeking behavior. this area was influenced by books in the fields of communication and psychology. however, signs of works related to library and information science, health literacy, and research methodology were also gradually observed in co-cited references. conclusion: it can be predicted that the field of health information seeking behavior will have more influence from the field of health and its related theories in the coming years with the increase of publications; accordingly, establishing its position as an emerging field and regardless of the field of information-seeking behavior, it will gain higher status than before.