وفاق و اجماع در ایران: چالش‌ها و راهکارها

یکی از مهم‌ترین موضوعات مطرح در فضای سیاسی کنونی ایران به‌عنوان یک جامعه چندفرهنگی موضوع وفاق و اجماع است. علاوه بر پیامد و نقش جهانی شدن، ویژگی‌های فرهنگ سیاسی نیروهای اجتماعی و سیاسی در ایران همراه با حاکم بودن سیاست حذفی بر رفتار نخبگان سیاسی در ایران اهمیت موضوع را برای جامعه ایران به‌دلیل چالش‌های فراروی سیاستگذاری دوچندان کرده است. اجماع به معنای وفاداری به ارزش‌های مشترک در میان افراد یک جامعه است. در هر جامعه اجماع در سه سطح مطرح است؛ اول میان مردم، دوم میان دولت و مردم و سوم میان نخبگان سیاسی حاکمیت. وفاق در جامعه کنونی ایران در هر سه سطح با چالش مواجه است. پرسش اصلی این پژوهش علل نبود اجماع در جامعه ایران در هر سه سطح است. فرضیه پژوهش مهم‌ترین عامل را در فرهنگ سیاسی نخبگان، ماهیت نیروهای اجتماعی و سیاسی و پیچیدگی ساخت قدرت سیاسی در ایران می‌داند. روش پژوهش کیفی با هدف تبیین رابطه دو متغیر اجماع و نقش فرهنگ سیاسی در ایجاد چالش‌های فراروی آن است. روش جمع‌آوری داده‌ها اسنادی با استفاده از ابزار کتابخانه‌ای است. چارچوب نظری تلفیقی از دیدگاه‌های چلبی و بشیریه است؛ بدین‌معنا ابتدا مفهوم وفاق و سطوح آن از دیدگاه چلبی توضیح و سپس با استناد به نظرهای آقای بشیریه مفهوم و راهکار وفاق در میان نخبگان سیاسی تشریح شده است. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که ماهیت ساخت قدرت همراه با فرهنگ سیاسی حاکم بر رفتار سیاسی نخبگان حاکمیتی و ویژگی‌های نیروهای اجتماعی و سیاسی در ایران وفاق همگانی را با چالش‌هایی مواجه کرده است.

agreement and consensus in iran: challenges and solutions

one of the most important issues in the current political climate of iran as a multicultural society is the issue of consensus. in addition to the consequences and the role of globalization, the characteristics of the political culture of social and political forces in iran and the dominance of the elimination policy on the behavior of the political elites in iran have doubled the importance of the issue for the iranian society due to the challenges facing policy making. in every society, there are three levels of consensus; the first is between the people, the second is between the government and the people, and the third is between the ruling political elite. the main problem of this research is the reasons of the lack of consensus in iranian society in all three levels. the research hypothesis considers the nature of social and political forces and the complexity of building political power in iran. using the qualitative research method this article aims to explain the relationship between the two consensus variables and the role of political culture in creating the challenges. the method of data collection is based on library method. the theoretical framework is a synthesis of chalabi’s and bashiriyeh’s views. in this sense, the concept of consensus and its levels have been explained from chalabi’s point of view, and then the concept and solution of consensus among political elites have been explained by referring to the opinions of bashiriyeh.