تحلیل راهبردی ذی‌نفعان (قومی - مذهبی) پروژه‌های آبی حوضه دجله و فرات

از بین 286 حوضه آبریز مشترک بین‌المللی، حوضه آبریز دجله و فرات را می‌توان در فهرست پرتنش‌ترین حوضه آبریز فرامرزی دنیا در کنار حوضه رود نیل قرار داد. مسئله بهره‌برداری و استفاده مشترک از منابع آب در حوضه آبریز دجله و فرات، که بزرگ‌ترین حوضه آبریز فرامرزی در آسیای غربی است، بسیار مهم است و این منطقه پرتنش از منظر سیاسی، با کمبود همراه با افزایش تقاضا و رقابت‌های شدید برای دسترسی و بهره‌برداری بیشتر از آب مواجه است. از منظر ملی و در مقیاس کشوری مطالعات زیادی در این خصوص انجام شده است، ولی آنچه ضرورت دارد تحلیل و سطح‌بندی بازیگران و کنشگران فروملی هیدروپلیتیکی حوضه یعنی اجتماعات محلی است. این اجتماعات در حوضه دجله و فرات را می‌توان در قالب یک دسته‌بندی کلی یعنی گروه‌های مذهبی و زبانی تقسیم کرد. ازاین‌رو لازم است این گروه‌ها از منظر نفع و زیان پروژه‌های آبی بررسی شوند. این مقاله با یک رویکرد سیستمی در پی واکاوی تاثیرات پروژه‌های آبی متاثر از شرایط جغرافیای طبیعی و انسانی حوضه با استفاده از روش توصیفی و تحلیلی و بهره‌گیری از تکنیک saw است. نتایج نشان می‌دهد اگرچه کردهای علوی به‌عنوان جوامع محلی در بالادست متاثر از طرح‌های توسعه گاپ با مسائلی چون کوچ اجباری، تغییر بافت جمعیتی، از دست رفتن یا حداقل مخاطرات اثرگذار بر امنیت انسانی، از دست رفتن نمادهای هویتی و... مواجه شده‌اند، اما از منظر کمیت و کیفیت آب در کنار کردهای سنی این حوضه مخاطرات کمتری را متحمل شده‌اند. این در حالی است که متناسب با کمیت و کیفیت آب شیعیان عرب‌زبان مخاطرات بیشتری را متاثر از طرح‌های توسعه آبی حوضه دجله و فرات متوجه خود می‌بینند.

strategic analysis of (ethnic-religious) stakeholders of tigris and euphrates water projects

introductionthe scarcity of renewable freshwater resources and reserves is one of the major threats and sustainable challenges facing the world in the 21st century. ensuring the availability of sufficient fresh water to maintain the health and well-being of people and the ecosystems in which they live, and to meet the world’s food demand, which is expected to double by 2050, is one of the world’s most important challenges. among the 286 internationally shared watersheds, the tigris and euphrates basin can be included in the list of the tensest transboundary watersheds in the world, along with the nile basin. the issue of exploitation and sharing water resources in the tigris and euphrates basin as the largest transboundary basin in west asia, is very important, and this region is politically tense, with shortages coupled with increasing demand and intense competition for access and more exploitation of water. many studies have been done in this area using national and national perspectives, but what is needed is the analysis and stratification of transnational hydro-political actors and activists, i.e., local communities. these communities in the tigris and euphrates basin can be divided into a more general category of religious and linguistic groups. it is therefore necessary to examine these groups from the view point of the advantages and disadvantages of water projects.the theoretical orientation of the current research is derived from the ecological reality of the region. from this point of view, the natural geography of the basin, in interaction with human communities, has led to the formation of ethnic, religious groups and a particular social structure, which are usually in competition, conflict and rarely interact with each other. the scarce source of water has fueled or influenced these confrontations and conflicts. from an analytical point of view, the current research is based on the social reading of conflicting identities organized around the scarce water source . the unit of analysis of the present study is the entire basin and the sub-basins identified. the units of observation are ethnic and religious groups. in this study, turkey is seen as the hydro-hegemon and the designer and implementer of the gap project in the upstream depending on the severity of the impact and the type of impact of turkey’s water development plans. therefore, the main focus of this research is an attempt to understand the perception of the stakeholders of the water projects in the tigris and euphrates basin from an ethnic and religious point of view.methodologythe present study examines the social impact of the implementation of the gap project on downstream countries. using the descriptive and analytic method and the available sources, this article tries to identify the losers and the benefits of the ethno-religious winners of the tigris and euphrates basin water projects. after collecting the necessary data, the stakeholders are ranked using the simple weighting method (saw).