ارائۀ چارچوب نظری راهبرد فرسایش در سیاست‌گذاری امنیت ملی

شرایط نظام بین‌الملل و ساختار قدرت جهانی، مبین تسری ناامنی و بحران در مقیاس‌های مختلف محلی تا جهانی است. امروزه وقوع بحران‌های پردامنه و فراگیر، سازوکارهای امنیتی نظام بین‌الملل را با چالش مواجه کرده و ضرورت بازآرایی و گذار از ابهامات امنیتی را ایجاب کرده و به اهمیت به‌کارگیری راهبردهای کارامد و به‌روزرسانی ساختار سیاست‌گذاری امنیت ملی کشورها افزوده است. «فرسایش» به‌عنوان یکی از راهبردهای دیرینه و کارامد کشورها در جنگ و کنترل بحران در شرایط تغییر معادلۀ قدرت، قدمتی تاریخی دارد و با سازوکارهای کارامد و مقرون‌به‌صرفه در منازعات مختلف، طرف‌های قوی یا ضعیف به‌عنوان ابتکاری راهبردی از آن استفاده کرده‌اند. با وجود کاربرد گستردۀ این راهبرد در سیاست‌گذاری امنیت ملی، چارچوب نظری مدونی برای شناخت عمیق و کاربرد اثربخش آن در سطوح راهبردی، عملیاتی و تاکتیکی وجود ندارد. ادبیات موجود دربارۀ آن نیز ماهیت تاریخی و توصیفی داشته و روند نظری مدونی ندارد. براین‌اساس، پژوهش حاضر با هدف چارچوب‌بندی نظری راهبرد فرسایش در سیاست‌گذاری امنیت ملی به‌وسیلۀ ادبیات نظری و دانش علمی رشته‌های مدیریت راهبردی و سیاست‌گذاری راهبردی و نیز اطلاعات علمی و تاریخی راهبرد فرسایش سامان یافته است. این پژوهش ماهیت نظری دارد و با رویکرد کیفی و روش تحلیلی توصیفی انجام گرفته است. داده‌ها با روش کتابخانه‌ای گردآوری‌ شده و در تجزیه‌وتحلیل اطلاعات از تحلیل عمیق و کیفی استفاده شده است. در مباحث علمی سیاست‌گذاری به رهیافت فرایندی و در موضوع شکل‌گیری راهبرد، به مکتب توصیفی اتکا شده است. سرانجام براساس مدل مفهومی طراحی‌شده، اطلاعات علمی و تاریخی راهبرد فرسایش در سه گام «تدوین»، «اجرا» و «ارزیابی» که شامل پنج بخش «کاوش مفهومی»، «کاوش محیطی»، «تصمیم‌گیری»، «پیاده‌سازی» و «کنترل و بازخورد» است، متناظر با مراحل فرایندی سیاست‌گذاری امنیت ملی چارچوب‌بندی نظری شده است.

National Security Policymaking

The circumstances governing the international system and global power structure are indicative of the spread of insecurity and crisis at varying local to international scales. As much as the development of pervasive and farreaching crises has created challenges for the international security systems and requires the need for rearrangement of and transition from security ambiguities, it has similarly added to the importance of adopting efficient strategies and updating the national security policymaking structure of countries. “Erosion” as an ancient and efficient strategy adopted by different countries during wars, crisis control, and change in power balance is rooted in history, and has been used by weak or strong sides of various conflicts as a strategic initiative while incorporating efficient and economical mechanisms. Despite the wide applications of this strategy in national security policymaking, there is no formulated theoretical framework outlining its deep knowledge and effective use at the strategic, operational and tactical levels. The existing literature on erosion is of historical and descriptive nature and does not embody a theoretical framework. For this reason, the present study aims to provide a theoretical framework for the strategy of erosion in national security policymaking through review of theoretical literature and tapping scientific knowledge available in the fields of strategic management and strategic policymaking as well as scientific and historical information on the erosion strategy. The present study was carried out with a qualitative approach and by utilizing an analyticaldescriptive method. Information was gathered on a library basis, and a deep qualitative analysis method was adopted for information analysis.