بومی‌گرایی، پساتوسعه‌گرایی و خروج جمهوری اسلامی از گفتمان توسعه

رویارویی سنت و تجدد، نزاع‌هایی را در جامعۀ ایران پدید آورده که نتیجۀ آن، بحران هویت دردورۀ معاصر ایران بوده است. این بحران هویت با ورود و گسترش اندیشۀ بومی‌گرایی در جامعۀ ایران جهتی ضدغربی و ضدتجدد به خود گرفت. در آغاز، چنین می‌نمود که گفتمان اسلام‌گرایی می‌تواند با جمع زدن میان سنت و تجدد، جدال میان آنها را حل کند، اما تجربۀ پس از انقلاب موید این تصور نیست. بومی‌گرایی و نقد توسعه، با موضعی تجددستیزانه، پایه‌های گفتمان توسعه در جمهوری اسلامی ایران را تشکیل داده‌اند. اولی، اگرچه زمینۀ شکل‌گیری‌اش کاملاً مدرن است، در پی وارد کردن محتوای سنتی و اصیل، اغلب با مایه‌های مذهبی در معنای توسعه است و دومی، با الهام از متفکران غیرسنتی و اغلب غربی و پست‌مدرن، به‌دنبال نفی و طرد مدرنیته و کنار زدن مفهوم رایج توسعه است، تا فضای بازتری را برای محتوای سنتی این گفتمان بگشاید. علاوه بر این، در گفتمان جمهوری اسلامی، به‌عنوان گفتمان مسلط بعد از انقلاب، دال‌های متعدد و ناهمسازی از گفتمان‌های سنتی و متجدد، جای گرفته‌اند که به‌دلیل عدم مفصل‌بندی محکم این اجزا، بار دیگر موجبات فعال شدن جدال سنت در برابر تجدد را در درون این گفتمان ایجاد کرده است. اما با گسترش ارتباطات و ورود امواج سهمگین لیبرال‌دموکراسی غربی، و جهانگیر شدن آرمان‌ها و اهداف آن، مدتی است که بی‌قراری‌هایی در این گفتمان نمودار شده است که تلاش می‌شود با برخی مداخلات هژمونیک برطرف شوند. یکی از این مداخلات هژمونیک، طرح «گفتمان پیشرفت و عدالت» و «الگوی اسلامیایرانی پیشرفت» است که می‌توان آن را به معنای اعلام خروج رسمی جمهوری اسلامی از گفتمان توسعه (که از سال‌ها پیش نقد آن آغاز شده بود)، قلمداد کرد.

Nativism, Post Developmentalism, and IRI Escape from The Development Discourse

The conflict between tradition and modernity, has led to the identity crisis in Iran’s contemporary society. This identity crisis with the arrival and spread of nativism took an antiwestern and antimodern direction. At the beginning it was seemed that Islamism can get both tradition and modernity together and solve the conflict between them. But the Iran’s postrevolution experiences has not confirm this idea. A combination of nativism and the critique of development with an antimodern and antiwestern stance, constructed the Islamic Republic of Iran’s development discourse. Although the forming conditions of the former are very modern, it was trying to enter a traditional and original content, mostly with religious themes, in the meaning of development. And the latter, inspired by nontraditional and largely by western and postmodern thinkers sought to deny and reject modernity and the prevalent meaning of development in favor of the traditional content. Moreover, there are several and antagonistic signifiers in the discourse of the Islamic Republic, as the dominant post revolutionary discourse, that are not articulated firmly and this activated the tradition versus modern debate again. This created conflicts that eventually led to the departure of the Islamic Republic from development discourse.