میکرومقاومت در سینمای اعتراضی پیش از انقلاب؛ بررسی موردی قیصر و گوزن‌ها

در این نوشتار برآنیم به چرایی موج اعتراضات برخاسته از دو فیلم قیصر و گوزن ها در برابر گفتمان پهلوی براساس آموزه های فوکو پاسخی معتبر ارائه دهیم. نگارندگان معتقدند بررسی اضمحلال گفتمان پهلوی براساس رویکرد نظری میکروفیزیک قدرت درون سینمای قبل انقلاب، موضوعی است دارای اهمیت فراوان که تاکنون از موضوعات علمیِ بررسی چرایی به حاشیه رفتن گفتمان پهلوی کنار مانده است. بدین ترتیب، فرضیه ای که تنظیم شده است بدین شرح است که، سینما با تجمیع خلاقیت های سایر هنرها درون خود، بستر مناسبی برای میکروفیزیک های قدرت، روابط نیروها و دانش ها فراهم می آورد تا در این فضا به انتشار گزاره های گفتمانی و کردارهای غیرگفتمانی خویش به شکل تاثیرگذارتری بپردازند. این انتشار، از رهگذر میکروسیاست و میکرومقاومت می تواند سوژه ها را در جهت تابع شدن سوق دهد؛ چنانکه قیصر و گوزن ها توانستند مظهر میکرومقاومت علیه نظم ترسیم‌شدۀ گفتمان پهلوی در سینمای قبل از انقلاب شوند و بدین ترتیب، با اقناع کنندگی فراوان، روحیۀ مخالفت جویی را در جامعه پراکنده کنند و اعتراضات خشونت‌آمیز و غیرخشونت آمیز علیه نظم حکومتی را سبب شوند.

MICRORESISTANCE IN CINEMA OF PROTEST BEFORE THE ISLAMIC REVOLUTION; (CASE STUDY OF THE FILMS “GHEYSAR AND GAVAZNHA”)

In this article, it is aimed to find a credible explanation based on Foucault’s teachings, for the wave of protest which was sparked by the two films, “Gheysar” and “Gavaznha” against Pahlavi discourse. The authors of the article believe that a theoretical approach to study the Microphysics power within the prerevolution cinema as a reason for the overthrow of the Pahlavi discourse has been an important issue that is not attended to as one of the methodical causes of the Pahlavi turnover. Accordingly, the hypothesis we have developed is as follows: cinema, by gathering the creativity of all arts within itself, sets a groundwork for the power Microphysics, and the force and knowledge relations, with an intention of propagating its discursive statements and nondiscursive practices in an effective manner. This propagation, by practicing Microresistance and Micropolitics, can make the subjects follow a special trend, as were the two films “Gheysar” and “Gavaznha”. These films could stand as the symbol within the prerevolution cinema, of Microresistance against the order that Pahlavi discourse had created and consequently with political persuasion could propagate the opposition spirit within the members of the society that resulted in violent and nonviolent protests against the government order.