بررسی فیتوشیمیایی، آنتی‌اکسیدانی و ضد قارچی اسانس برگ گیاه پنج انگشت

گیاه پنج انگشت (vitex agnus–castus)، متعلق به خانواده lamiaceae، از گیاهان بومی ایران می باشد. به منظور یافتن ترکیبات طبیعی دارای خاصیت ضد قارچی و سازگار با محیط زیست، اثر اسانس برگ این گیاه بر رشد میسیلیومی سه گونه قارچ مهم عامل تخریب و فساد محصولات کشاورزی شامل botrytis cinerea، penicillium digitatum و aspergillus flavus به روش تماس با بخار به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در 6 حجم از اسانس خالص (2، 4، 8، 16، 32 و 64 میکرولیتر) با سه تکرار در دمای 1±25 درجه سلسیوس روی محیط کشت pda (عصاره سیب زمینی– دکستروز– آگار) در شرایط آزمایشگاه انجام شد. همچنین اثر آنتی اکسیدانی اسانس به روش مهار رادیکال آزاد dpph مورد ارزیابی قرار گرفت. ترکیبات شیمیایی اسانس با استفاده از دستگاه های gc و gc–ms شناسایی و اندازه گیری شد. بازده استخراج اسانس به روش تقطیر با آب 0/41 درصد بود. تجزیه شیمیایی اسانس برگ گیاه پنج انگشت نشان داد که سه ترکیب α–pinene  (52/70 درصد)، limonene (15/77 درصد) و (e)–caryophyllene (8/69 درصد) محتوای غالب آن را تشکیل می دهند. نتایج آزمون ضد قارچی نشان داد که حجم 64 میکرولیتر دارای بیشترین اثر بازدارندگی بر مهار رشد قارچ است. از بین گونه های قارچ مورد مطالعه، p. digitatum کمترین و b. cinerea بیش ترین حساسیت در برابر اسانس را نشان دادند. همچنین، خاصیت بالای آنتی اکسیدانی این اسانس با ic50 معادل 0/07 میلی گرم بر میلی لیتر در مقایسه با آنتی اکسیدان سنتزی bht (  ic50=0/04mg/ml) به اثبات رسید.

phytochemical, antioxidant and antifungal investigations of vitex agnus-castus leaf essential oil

vitex agnus–castus, belonging to the lamiaceae family, is used in traditional medicine in iran. with the aim of finding natural compounds with anti–fungal and eco–friendly properties, the effect of vitex agnus–castus essential oil on mycelial growth of three plant pathogenic fungi was evaluated. the study was conducted as factorial experiments with three fungal isolates, including botrytis cinerea, penicillium digitatum and aspergillus flavus. the inhibitory activity of six doses of the essential oil (2, 4, 8, 16, 32 and 64 μl) with three replicates were examined. also, the antioxidant effect of the oil was evaluated by dpph free radical inhibition method. the chemical compounds of the oil were identified and quantified using gc–ms method. analysis of the chemical composition of the essential oil showed that α–pinene (52.70%), limonene (15.77%) and (e)–caryophyllene (8.69%) constitute the most components of the essential oil, respectively. as results of the study showed that the 64 ml of v. agnus–castus essential oil has the greatest inhibitory effect on mycelial growth of studied fungi. among the studied fungal species, p. digitatum showed the least and b. cinerea showed the most sensitivity to the of v. agnus–castus essential oil. also, the essential oil was showed a high antioxidant activity with ic50 value of 0.07 mg/ml compared to the bht (ic50 = 0.04 mg/ml), as a synthetic antioxidant..