اثر حشره‌کش ماترین بر پایه عصاره گیاه تلخ بیان روی جمعیت سوسک برگخوار غلاتoulema melanopus در مقایسه با حشره‌کش‌های رایج در مزارع گندم

سوسک ‌برگخوار‌غلاتoulema melanopus l.  ‌از ‌آفات ‌مهم ‌گندم ‌در ‌دنیا است. خسارت این آفت طی سال‌های اخیر در برخی مناطق کشور به شدت افزایش یافته است. این خسارت به حدی بوده است که کشاورزان ناگزیر به مبارزه شیمیایی علیه سوسک ‌برگخوار‌غلات شده‌اند. این در حالی است که با توجه به محدود بودن خسارت این آفت طی سالهای قبل، ترکیبی علیه سوسک برگخوار غلات در کشور به ثبت نرسیده بود. با توجه به اینکه حشره‌کش‌های شیمیایی به ویژه ترکیبات پایریتروئیدی و فسفره آلی به طور گسترده در مزارع گندم مورد استفاده قرار می‌گیرند، معرفی ترکیبات شیمیایی برای مدیریت سوسک برگخوار غلات سبب افزایش نگرانی‌های زیست محیطی خواهد بود. پژوهش حاضر برای ارزیابی امکان کنترل سوسک ‌برگخوار‌غلات با حشره‌کش ماترین که از عصاره گیاه تلخ بیان aiton sophora flavescens به دست می‌آید، در مقایسه با حشره‌کش‌های رایج در مزارع گندم انجام شد. آزمایش در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با پنج تیمار و چهار تکرار روی لاروهای سوسک برگخوار غلات در مزارع گندم استان‌های اردبیل، تهران، گلستان و مازندران اجرا شد. تیمارها شامل ماترین (1/5 و 2 در هزار)، فنیتروتیون (1 در هزار)، دلتامترین (0/3 در هزار) و شاهد (آب پاشی) بودند. محلول پاشی زمانی انجام شد که بیشتر تخم ها تفریخ شده بودند و لاروها در سنین پایین بودند. شمارش‌ها 1 روز قبل و 3، 7 و 14 روز بعد از محلول‌پاشی با سمپاش پشتی موتوری لانس‌دار انجام شد. برای نمونه‌برداری در هر واحد آزمایشی، تمام لاروهای موجود روی 30 ساقه گندم به صورت تصادفی شمارش شدند. بر مبنای نتایج، همه حشره‌کش‌های مورد مطالعه در کاهش جمعیت سوسک برگخوار غلات موثر بودند. در استان‌های تهران، اردبیل و مازندران نتایج همخوانی بیشتری با یکدیگر داشتند. در این استان‌ها هفت روز پس از محلول‌پاشی، ترکیبات دلتامترین، فنیتروتیون، ماترین 2 و ماترین 1/5 در هزار به ترتیب 92/69، 76/10، 90/81 و 86/38 درصد کارایی داشتند. اگرچه دلتامترین بیشترین کارایی را داشت، اما در اغلب موارد تفاوت آن با ماترین معنی‌دار نبود. بیشترین کارایی ماترین در استان تهران و کمترین کارایی در استان گلستان ثبت شد. با توجه به کارایی نزدیک دو غلظت ماترین، کاربرد ماترین 1/5 در هزار برای کنترل سوسک برگخوار غلات قابل توصیه می‌باشد.

effect of matrine, a herbal insecticide derived from shrubby sophora extract, against populations of cereal leaf beetle, oulema melanopus in wheat fields compared to conventional insecticides

cereal leaf beetle oulema melanopus l. is one of the most important pests of wheat that its population and damage have increased in recent years in some regions of iran. despite the need to introduce effective insecticides, no insecticide had been registered against the cereal leaf beetle in iran due to the limited damage caused by this pest in previous years. the chemical pesticides, especially pyrethroid and organic phosphorus insecticides, are widely used in wheat fields. so, increasing the application of chemical insecticides with the aim of the pest control will increase environmental concerns. however, botanical insecticides can be considered as a suitable replacement for chemical insecticides. this research was conducted to present a control solution for cereal leaf beetle using the herbal insecticide matrine compared to conventional chemical insecticides in wheat fields. matrine is derived from the extract of the shrubby sophora sophora flavescens aiton. the experiment was carried out in a completely randomized block design with five treatments and four replications in ardabil, tehran, golestan and mazandaran provinces. the treatments included matrine 0.6% sl (1.5 and 2 ml/l), deltamethrin 2.5% ec (0.3 ml/l), fenitrothion 50% ec (1 ml/l) and control (water). foliar spraying was done when most of the eggs had hatched and the larvae were in their early stages. sampling was performed on four occasions: one day before and 3, 7, and 14 days after spraying. for sampling, all the larvae on 30 randomly selected wheat stalks in each experimental unit were counted. the results showed that all the insecticides were effective in reducing the population of cereal leaf beetle. based on the average results obtained in the provinces where results were consistent 7 days after treatment, deltamethrin, fenitrothion, matrine 2 ml/l and matrine 1.5 ml/l caused 92.69, 76.10, 90.81 and 86.38% mortality in cereal leaf beetle larvae, respectively. while deltamethrin demonstrated the highest efficiency the pest, its difference from matrine was not statistically significant. the highest and lowest efficiency of matrine was recorded in tehran and golestan provinces, respectively. given the similar efficacy of the two concentrations of matrine against o. melanopus, the application of matrine at 1.5 ml/l can be recommended for controlling the cereal leaf beetle..