کارایی دو عامل کنترل میکروبی، bacillus thuringiensis subsp. kurstaki و beauveria bassiana در کنترل کرم میوه‌خوار گوجه فرنگی helicoverpa armigera

هلیوتیس (یا کرم میوه ‌خوار گوجه ‌فرنگی) با نام علمی (lep.: noctuidae) helicoverpa armigera یکی از مهمترین و قدیمی‌ترین آفت محصولات زراعی کشور بخصوص استان گلستان می‌ باشد، که همه ساله موجب تحمیل هزینه‌ های مدیریتی هنگفتی برای بهره ‌برداران می ‌شود، و نیز به دلیل استفاده از انواع آفت‌کش ‌های شیمیایی موجب مضرات زیست محیطی برای اکوسیستم زراعی کشور می ‌گردد. برای جلوگیری از کاربرد آفت ‌کش‌ های شیمیایی بی ‌رویه، و به دلیل بروز مقاومت این آفت به بسیاری از آفت‌کش‌ ها، بررسی کارایی سایر روش‌های کنترل از جمله استفاده از قارچ های بیمارگر حشرات و آفت کش بیولوژیک bacillus thuringiensis قابل تامل است. در این پژوهش، به بررسی میزان کارایی سه فرمولاسیون مختلف از قارچ بیمارگر حشراتbeauveria bassiana  و یک حشره‌ کش بیولوژیک بر اساس ماده موثره bacillus thuringiensis subsp. kurstaki (بایولپ پی) و یک حشره ‌کش ارگانیک بر پایه گیاه (روی اگرو) در شرایط آزمایشگاهی و همین‌طور در دو مزرعه گوجه ‌فرنگی استان گلستان پرداخته شد. همچنین میزان سوراخ ‌شدگی میوه‌ های گوجه ‌فرنگی نیز مورد بررسی قرار گرفت. نتایج زیست ‌سنجی آزمایشگاهی فرمولاسیون های مختلف قارچ b. bassiana با غلظت 10^7×1 کنیدی بر میلی لیتر روی لارو سن سوم نشان داد که هر سه فرمولاسیون مختلف از قارچ عامل بیمارگر بین 84 تا حدود 91 درصد مرگ و میر روی لاروهای سن سوم ایجاد کردند. نتایج زیست ‌سنجی آزمایشگاهی غلظت‌ های مختلف ترکیب زیستی بایولپ پی روی لارو سن سوم کرم میوه خوار پس از گذشت هشت روز نشان داد که با افزایش غلظت مصرف، میزان مرگ و میر نیز به طور معنی داری افزایش می یابد. بالاترین میزان مرگ و میر با 93.33 درصد در غلظت یک و نیم در هزار و کمترین میزان مرگ و میر با 48.89 درصد در غلظت نیم در هزار مشاهده شد. نتایج بررسی‌ها در مزارع گوجه ‌فرنگی روستای قلعه محمود گرگان نشان داد که کارایی تیمارهای بکار رفته با گذشت زمان افزایش می‌یابد و بالاترین درصد کارایی در همه ‌ی تیمارهای آزمایشی در روزهای هفتم و دهم پس از محلول‌پاشی بین حدود 50 تا 60 درصد بوده است. در زمین گوجه ‌فرنگی ایستگاه چالکی گرگان، درصد کارایی فرمولاسیون های قارچی در روز دهم محلول‌پاشی کاهش یافته بود. در ارتباط با درصد سوراخ‌ شدگی میوه ‌ها نیز در هر دو زمین مطالعه شده، تیمار شاهد و تیمار قارچی حاوی آب مقطر در یک گروه آزمایشی قرار گرفتند و بیشترین میزان سوراخ ‌شدگی میوه‌ ها را نشان دادند. به طور کلی با توجه به کاهش کارایی فرمولاسیون‌های قارچی در روز دهم محلول‌پاشی، می توان نتیجه گرفت که تکرار محلول‌پاشی عوامل کنترل زیستی، برای کنترل بهتر آفت الزامی است و یا تلفیق این روش ها با آفت‌کش های کم خطر یا ارگانیک باید مدنظر قرار گیرد.

efficiency of two microbial control agents, bacillus thuringiensis subsp. kurstaki and beauveria bassiana to control tomato fruit borer, helicoverpa armigera

heliothis (or tomato fruit borer) with the scientific name helicoverpa armigera (lep.: noctuidae) is one of the most important and the oldest pest of crops in the country, especially in golestan province, which causes huge management costs for farmers, and also due to the use of various types of chemical pesticides every year it causes environmental damage for the agricultural ecosystem of the country. in order to prevent unnecessary spraying and due to the resistance of this pest to many pesticides, it is necessary to consider the effectiveness of other control methods, including the use of insect pathogenic fungi and biological pesticides containing bacillus thuringiensis. in this research, the effectiveness of three different formulations of the insect pathogenic fungus beauveria bassiana and a biological insecticide based on the active ingredient b. thuringiensis subsp. kurstaki (biolep p) and an organic insecticide based on plants (rui agro) were studied in laboratory conditions and also in two tomato field of golestan province. the perforation rate of tomato fruits was also investigated. the laboratory bioassay results of different formulations of b. bassiana with a concentration of 1×107 conidia/ml on 3rd instar larvae showed that all three different formulations of the pathogenic fungus caused between 84 and 91% mortality. the laboratory bioassay of different concentrations of biolep p on the 3rd instar larvae of the h. armigera after eight days showed that when the concentration of biolep p increased, the mortality rate also increased significantly. the highest mortality rate was observed with 93.33% in the concentration of 1.5 ml/l and the lowest mortality rate was observed with 48.89% in the concentration of 0.5 ml/l. the results in the tomato fields of qaleh mahmud village showed that the efficiency of the applied treatments increases with time. the highest percentage of efficiency in all experimental treatments on the 7th and 10th days after foliar spraying was between 50 and 60 percent. in the tomato field of chalaki agricultural research station, the efficiency (%) of fungal formulations was reduced on the 10th day of foliar application. in relation to the percentage of fruit perforation in both fields studied, the control treatment and the fungal treatment containing distilled water were placed in the same experimental group and showed the highest percentage of fruit perforation. in general, it can be concluded that repeated foliar spraying of biological control agents is necessary for better pest control or the combination of these methods with low–risk or organic pesticides should be considered..