مدیریت تلفیقی شب‌پرۀ مینوز گوجه‌فرنگی،tuta absoluta در گلخانه‏ ها و مزارع گوجه‏ فرنگی

شب‌پرۀ مینوزگوجه‌فرنگی، (meyrick)  tuta absolutaیکی از آفات بسیار مهم و کلیدی گیاهان تیرۀ بادمجانیان (solanaceae) است. لارو آفت از همۀ اندام‌های هوایی گیاه میزبان از جمله برگ، ساقه و میوه تغذیه می‏کند و در صورت عدم مهار جمعیت آفت، می‌تواند به نابودی کامل محصول منجر شود. از نظر کشاورزان اصلی‌ترین شیوۀ مهار آفات قرنطینه، به‌ویژه در سال‌های اولیۀ ورود آن به مناطق جدید، استفاده از آفت‌کش‌های شیمیایی است. اما باقی‌مانده آفت‌کش‌ها و اثرات سوء آن‌ها بر محیط ‏زیست، تهدید جدی برای سلامت مصرف‌کنندگان است. استفاده از روش‌های کنترل غیرشیمیایی از جمله بکارگیری مهارگرهای زیستی، از راهکار‌های موثر برای کاهش جمعیت آفات و تولید سبزی و صیفی‌ با کیفیت محسوب می‌شود. طی چند دهۀ گذشته، مطالعات گسترده‏ای روی کاربرد دشمنان طبیعی آفات صورت گرفته است. در این نوشتار، به مرور پژوهش‏ هایی در مورد زیست‌شناسی شب‌پره مینوز گوجه‌فرنگی در شرایط گلخانه‏ها و مزارع و راهبردهای زراعی، بیوشیمیایی، زیستی و شیمیایی در قالب برنامۀ مدیریت تلفیقی این آفت پرداخته شده و نتایج کاربرد عوامل مهارگر زیستی مانند پارازیتوئیدها، شکارگرها، نماتدها، قارچ‌ها و سایر عوامل میکروبی مورد بحث قرار گرفته است. در مجموع می‏توان بیان داشت که حفاظت از دشمنان طبیعی و یا رهاسازی پارازیتوئیدها، شکارگرها و بکارگیری باکتری باسیلوس تورنژینسیس (bt) به‌صورت انفرادی یا توام و در تلفیق با سایر ابزارها و روش‌ها، زمینه اجرای مدیریت تلفیقی t. absoluta را در مزارع و گلخانه‌های گوجه‌فرنگی کشور فراهم خواهد نمود.

integrated pest management of the tomato leaf miner, tuta absoluta in greenhouses and tomato fields

tomato leaf miner moth, tuta absoluta (meyrick) is one of the most important and key pests of solanaceae family. the pest larvae feed on all the aerial organs of the host plant, including leaves, stems and fruits, and if the pest population is not controlled, it can lead to the complete destruction of the crop. according to farmers, the main method of the pest, especially in the early years of its invasion, is the use of chemical pesticides. however, the pesticides residue and their adverse effects on the environment are a serious threat to the health of consumers and ecosystems. currently, establishing the role and place of replacing chemical products with biological control agents can be effective in reducing these risks. in the meantime, extensive studies over the past few decades have revealed that the method of biological control of pests is considered one of the safe methods for living organisms and the environment as well as effective for controlling pests of greenhouse plants. we review the basic research on the biology of t. absoluta in greenhouses conditions and farms and try to propose an integrated pest management program based on agronomic, biochemical, biological and chemical solutions. a discussion is presented on the methods of using biological control agents such as parasitoids, predators, nematodes and microbial and their individual and combined efficiency of natural enemies and bt bacteria in tomato fields and greenhouses integrated with other environmentally compatible solutions over quality and healthy crop production.