ارزیابی کارآیی جدایه‌های تریکودرما در مهارزیستی بیماری پوسیدگی ذغالی سویا در شرایط آزمایشگاه و گلخانه

سویا مهم‌ترین دانۀ روغنی در دنیا به‌حساب می‌آید. یکی از بیماری‌های شایع سویا پوسیدگی ذغالی با عامل macrophomina phaseolinaمی‌باشد. مبارزۀ شیمیایی روی بیماری موثر نبوده و مدیریت تلفیقی آن با روش‌های مختلف اهمیت زیادی دارد. در این پژوهش به‏منظور دستیابی به‌جدایه‌های آنتاگونیست مناسب برای مهارزیستی بیماری، اثر 126 جدایه تریکودرما (trichoderma spp.) روی قارچ بیمارگر m. phaseolina، با روش‌های کشت متقابل و تاثیر ترکیبات فرّار در آزمایشگاه بررسی و 12 جدایۀ برتر برای بررسی‏های گلخانه‌ای انتخاب شد. شناسایی جدایه‌ها براساس خصوصیات ریخت‌شناسی و با کلیدهای معتبر انجام شد که سه جدایه trichoderma reesei، هفت جدایهt. harzianum و دو جدایهt. atrovirideتشخیص داده شد. اثر 12 جدایۀ فوق به‌همراه دو تیمار شاهد (مثبت و منفی) روی بیماری پوسیدگی ذغالی سویا در گلخانه بررسی شد. پس از سترون نمودن خاک گلدان‌ها، بیمارگر به آن اضافه شده و جدایه‌های تریکودرما هنگام کاشت سویا، مایه‌زنی شد. برای ایجاد شرایط مناسب برای آلودگی، در اوایل گل‌دهی تنش خشکی در گلدان‌ها اعمال شد. در پایان دورۀ آلودگی، میزان کاهش وقوع بیماری روی سویا و کاهش جمعیت میکرواسکلروت‌های بیمارگر در خاک تعیین شد که از هر دو لحاظ بین تیمارها اختلاف معنی‌دار وجود داشت (p<0.01). بیشترین میزان کاهش وقوع بیماری و کاهش تعداد میکرواسکلروت در شاهد منفی (بدون ماکروفومینا و تریکودرما) مشاهده شد. جدایه‌های arctr144 (t. reesei)، arctr102 (t. harzianum)، arctr184 (t. reesei) و arctr105 (t. atroviride) با داشتن بیشترین میزان کاهش وقوع بیماری (75-62 درصد) و کاهش تعداد میکرواسکلروت (85-73 درصد) پس از شاهد منفی، به‏عنوان تیمارهای برتر معرفی شدند.