زمینه‌های همکاری جمهوری اسلامی ایران و عراق در مبارزه با تروریسم در راستای سیاست‌های کلی نظام

امنیت، مبارزه با ناامنی و توسعه در جهان کنونی سه مقولۀ بسیار مهم و حیاتی برای دولت‌هاست و به همین دلیل اندیشمندان به‌لحاظ نظری کوشیده‌اند نسبت بین آن‌ها را تبیین کنند. برقراری این نسبت در کشورهای درحال‌توسعه مانند ایران و عراق نیز با توجه به غلبۀ رویکردهای امنیتی و اولویت آن در توسعه، با دشواری‌های بیشتری همراه بوده است. از طرفی خاورمیانه منطقه‌ای ژئوپلیتیکی است که می‌توان وجوه اشتراک مثبت و منفی بسیاری در بین کشورهای آن وجود دارد که موجب ایجاد فرصت‌ها و تهدیدهایی در این منطقه شده است. چالش‌های داخلی منطقه و تهدیدهای بیرونی سبب شده منطقۀ خاورمیانه در وضعیتی شکننده قرار بگیرد. اما قوّت‌های داخلی و فرصت‌های بیرونی نیز وجود دارد که زمینه‌های هم‌گرایی این کشورها و توسعه و امنیت در منطقه را فراهم آورده است. کشورهای ایران و عراق در خاورمیانه در مسیر هم‌گرایی و روابط متقابل، ظرفیت‌ها و چالش‌هایی دارند که برخی از آن‌ها در محیط داخلی و روابط بین این کشورها و بعضی نیز در محیط بیرونی منطقه و جهان ریشه دارد. برای رسیدن به هم‌گرایی باید الگویی براساس این عوامل داخلی و خارجی طراحی کرد که ضمن کاهش چالش‌ها به توسعۀ ظرفیت‌ها بپردازد. با توجه به اهمیت موضوع در این پژوهش، زمینه‌های همکاری امنیتی جمهوری اسلامی ایران و عراق در راستای سیاست‌های کلی نظام بررسی شده است. پرسش پژوهش عبارت است از: زمینه‌های همکاری امنیتی در سطوح ملی و بین‌المللی چه تاثیری در برنامه‌های مبارزه با تروریسم (منطقه‌ای و بین‌المللی) در جمهوری اسلامی ایران و عراق داشته ‌است؟ در پاسخ به این پرسش بر این فرضیه تاکید می‏‏‌شود که اشتراکات مبارزه با تروریسم، از نظر سیاسی و امنیتی ایران و عراق باعث نزدیک شدن دیدگاه‌های سران دو کشور در جهت تدوام هم‌گرایی آن‌ها در حوزه‌های مختلف ازجمله مبارزه با تروریسم شده است. برای آزمون این فرضیه پس از مطالعات تاریخی و نظری لازم ابتدا با بهره‌گیری از روش توصیفی تحلیلی، ضمن تبیین «نظریۀ هم‌گرایی»، همکار‌ی دولت‌های ایران و عراق درخصوص مبارزه با تروریسم و هم‌گرایی آن‌ها بررسی شده است؛ سپس با تحلیل محتوای برنامه‌های امنیتی و مبارزه با تروریسم و در نظر گرفتن عملکرد آن‌ها، تلاش شده با واکاوی واقعیت‌های ژئوپولیتیکی منطقه، الگوی هم‌گرایی منطقه‌ای طراحی شود.

the possibilities of cooperation between islamic republic of iran and iraq in combating terrorism in line with the general policies of the system

security, fighting insecurity and development are three important factors in every country, so thinkers have tried to find a relationship between them. developing this relationship in developing countries such as iran and iraq considering the security approach is deeply difficult. on the other hand, middle east is a geo-political area which has common positive and negative aspects of the countries, which can on its own account, result in opportunities and threats. the internal challenges and the external threats has made middle east a fragile area. however, one can identify internal strengths and external opportunities which can bring along coherence, development, and security among the countries. iran and iraq have cooperation on the one hand, and opportunities and challenges on the other, some of which are related to the internal environment and some others to their regional and international spheres. to be coherent, they need a model based on the internal and external elements that can soothe the challenges at the expense of the opportunities. that being said, the chances for the security cooperation between iran and iraq has been stated in line with the general policies of the system. this study focuses on the following question: what impact does the security cooperation in national and international level have on the counter-terrorism plans (regional and international) of iran and iraq? to answer this, it is hypothesized that the counter-terrorism plans can bring the two countries closer from the political and security aspects to be more in line in combating against terrorism. to test out this hypothesis, after some theoretical and historical studies, a descriptive-analytical method was used to convergence theory between the two countries from the perspective of counter-terrorism and convergence. then, the security and counter-terrorism plans were content-analyzed. afterwards, it was attempted to investigate the geo-political realities of the region so that a convergence model for the region could be designed.