آینده‏نگاری بخش کشاورزی کشور در افق 1420 با استفاده از تحلیل ساختاری و پویایی نظام‏ها

هدف پژوهش حاضر بررسی آیندۀ بخش کشاورزی در سطح منطقۀ 3 آمایش کشور (استان‌های لرستان، کرمانشاه، ایلام و همدان) است که در آن از روش سناریونگاری و تحلیل پویایی سیستم‏‌ها استفاده ‌شده است. رویکرد پژوهش توصیفی تحلیلی است. جامعۀ آماری تحقیق شامل پژوهشگران، مدیران متخصص و کارشناسان خبره در حوزۀ کشاورزی و آمایش است. برای گردآوری داده‏ها از روش مطالعۀ کتابخانه‌ای، پرسش‌نامه، نشست‌های هم‌اندیشی و پانل خبرگان استفاده ‌شده است. داده‏های پژوهش به‌روش تاثیر متقاطع و نظام ارتباطی و با استفاده از نرم‌افزارهای میک‌مک و ونسیم تحلیل شده‏ است. براساس نتایج پژوهش، در آیندۀ کشاورزی منطقۀ 3 کشور، 34 عامل اثرگذار است. در این میان، پنج  عامل تجاری‌سازی و کوتاه کردن زنجیرۀ ارزش، فناوری‌های کشاورزی، تجارت جهانی و جهانی ‌شدن بازارها، صادرات و تغییر اقلیم دارای بیشترین تاثیر در آیندۀ کشاورزی منطقۀ 3 و دارای بیشترین درجۀ عدم قطعیت بود‏ه ‏است. مطابق نتیجۀ تحلیل صلیب سناریو که از تقاطع دو نیروی پیشران 1. زنجیره‏‌های ارزش محصولات کشاورزی و 2. فناوری‌‏های محصولات کشاورزی ترسیم‌ شده است، چهار سناریو برای آیندۀ کشاورزی منطقۀ 3 تدوین شد که عبارت ‏است از: سناریو اول توسعۀ پایدار کشاورزی؛ سناریو دوم فشار مضاعف بر منابع طبیعی؛ سناریو سوم توسعۀ ناپایدار کشاورزی؛ سناریو چهارم کشاورزی غیراقتصادی. درنهایت وضعیت شاخص‏‌های اصلی کشاورزی در هر سناریو مشخص و نشانه‌‏های بروز هر سناریو شناسایی شد.

foresight of the iran’s agricultural sector in 2024 using structural analysis and system dynamics

the aim of this study was to investigate the future of agricultural sector in region three of the national survey (lorestan, kermanshah, ilam, and hamedan provinces) in which scenario planning and system dynamics were used. the method was descriptive-analytical. the population consisted of researchers, managers, and experts in the field of agriculture. the data collection was done through library study, questionnaire, group panels, and expert panels. the data were analyzed through cross sectional and relational methods using macmic and nasim software. the findings showed that in the future of the agriculture in region 3 of the countries, 34 elements are playing roles. among them, five have the most significant impact and the most uncertainty, including: commercialization, cutting the value chain, agricultural technologies, international commerce and market internationalization, expert and climate change. based on the cross scenario analysis borrowed from two aspects of value chain of agricultural products and agricultural product technologies, four scenarios could be suggested for region 3: 1. agricultural sustainability, 2. increased pressure on natural resources, 3. agricultural unsustainability, and 4. non-economic agriculture. at the end, the condition of main agricultural indexes in each scenario are noted.