الگوی تدوین سیاست‌های دیپلماسی اقتصادی جمهوری اسلامی ایران مبتنی بر بررسی اسناد بالادستی

دیپلماسی اقتصادی فن پیاده‌سازی سیاست خارجی است که منافع اقتصادی کشور را دنبال و از توان اقتصادی در سطوح دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی بهره‌مند می‌شود. کیفیت دیپلماسی اقتصادی در هر کشور متاثر از خط‌مشی‌های سیاستی است که عمدتا در ضمن اسناد بالادستی تعیین، هدایت و ارزیابی می‌گردد. هدف این پژوهش ارائه الگوی تدوین سیاست‌های دیپلماسی اقتصادی مبتنی بر تحلیل و استخراج رویه‌های مفهومی آمده در اسناد بالادستی پیشینی است. سند چشم‌انداز 1404، سیاست‌های کلی ‌برنامه‌ چهارم، پنجم و ششم توسعه و سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی اسناد منتخب جهت انجام این پژوهش به حساب می‌آیند. پژوهش حاضر بر اساس روش کیفی تحلیل مضمون انجام گردیده و نحوه گردآوری اطلاعات از نوع کتابخانه‌ای است. در این روش پس از گزینش بندهای مرتبط با حوزه موضوعی پژوهش و انجام کدگذاری باز، در مجموع 172 مضمون پایه و 35 مضمون سازمان‏دهنده ذیل 12 مضمون فراگیر (بازطراحی سیاست خارجی با اولویت‌ اقتصادی و رویکرد تمدنی؛ منطقه‌گرایی؛ انتقال فناوری؛ بهبود تجارت خارجی؛ بهره‌مندی از سرمایه‌گذاری‌های خارجی؛ تعامل سازنده با رژیم‌ها و سازمان‌های اقتصادی منطقه‌ای و بین‌المللی؛ ارتقای برند ملی ایران؛ تقویت لجستیک تجاری؛ بهره‌برداری از موقعیت جغرافیایی؛ تدوین نقشه راه؛ مقابله با مخاطرات و اختلال‌های اقتصادی خارجی و تقویت دیپلماسی انرژی) استخراج و با استفاده از آن مدل اکتشافی مورد نظر حاصل شد. درنهایت، الگوی پیشنهادی برای تدوین سیاست‌های دیپلماسی اقتصادی جمهوری اسلامی ایران نشان داد که تنظیم سیاست‌های دیپلماسی اقتصادی در دوره پیش‌رو بایستی ضمن ارتباط معنادار در نسبت با برنامه‌های پیشینی، اقدام به حفظ نقاط مثبت، جبران کمبودها و لحاظ نمودن اقتضائات نوین نماید.

Model for formulating economic diplomacy policies of the Islamic Republic of Iran based on the review of upstream documents

Economic diplomacy is the art of implementing foreign policy that pursues the economic interests of the country and benefits from economic power at the bilateral, regional and international levels. The quality of economic diplomacy in any country is influenced by government policies in upstream documents. The purpose of this study is to provide a model for formulating economic diplomacy policies based on the analysis in the a priori upstream documents. The Vision 2025 document, the general policies of the Fourth, Fifth and Sixth Development Plans and the general policies of the resistance economy are the documents selected for this research. The present research is based on the qualitative method of thematic analysis and the method of collecting information is library. In this method, after open coding, a total of 172 basic themes and 35 organizing themes under 12 comprehensive themes (foreign policy redesign with economic priority and civilized approach; regionalism; technology transfer; trade improvement; Benefit from foreign investments; Constructive interaction with regional and international economic regimes and organizations; Promotion of Iran’s national brand; Strengthening trade logistics; Exploiting geographical location; Develop a roadmap; Dealing with foreign economic risks and disturbances and strengthening energy diplomacy) were extracted and the exploratory model was obtained using it. Finally, the proposed model for formulating economic diplomacy policies of the Islamic Republic of Iran showed that the formulation of economic diplomacy policies in the forthcoming period should be significantly related to previous programs. Maintain positive points, compensate for shortcomings and take into account new requirements.