تبیین نگرش دانشجویان به مصرف الکل از دیدگاه نظریه انتخاب عقلانی (مطالعه موردی: دانشجویان دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران)

در کشور، شواهدی مبنی بر شیوع مصرف الکل در میان جوانان و دانشگاهیان وجود دارد. هدف پژوهش حاضر، بررسی وضعیت نگرش دانشجویان دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران به مصرف الکل و تبیین این نگرش از دیدگاه نظریه انتخاب عقلانی است. روش این پژوهش پیمایشی، شیوه نمونه‌گیری در آن تصادفی طبقه‌ای متناسب و ابزار جمع‌آوری اطلاعات آن، پرسشنامه است و در آن، 412 پرسشنامه تجزیه و تحلیل شد. داده‌های توصیفی تحقیق نشان می‌دهد 6/55 درصد از کل پاسخگویان نگرش مخالف، 37/1 درصد نگرش بینابین و 3/7 درصد نگرش موافق به مصرف مشروبات الکلی دارند. میانگین نگرش موافق به مصرف الکل و تمامی ابعاد آن، در مردان بیشتر از زنان است. مطابق نتایج، از میان هشت متغیر انتخاب عقلانی، چهار متغیر مجازات غیررسمی، نیاز منفعت‌گرایانه، باور و پیوستگی (به ترتیب به‌ عنوان مهم ‌ترین تبیین ‌کنندگان) با نگرش به مصرف مشروبات الکلی و تمامی ابعاد آن ارتباط معنادار داشته‌اند. متغیرهای تحقیق 71/2 درصد از نوسانات متغیر نگرش به مصرف مشروبات الکلی را توضیح می دهند. ارائه مقیاس سنجش نگرش به مصرف مشروبات الکلی در میان دانشجویان و نیز عملیاتی‌ سازی متغیرهای مستقل مبتنی بر نظریۀ انتخاب عقلانی متناسب با نگرش به مصرف مشروبات الکلی، از جمله دستاوردهای نظری این تحقیق است.

An Explanation of Students’ Attitude toward Alcohol Consumption from Rational Choice Theory Perspective: A Case Study of Social Science Faculty of Tehran University Students

Within the country‌, there is evidences of the prevalence of alcohol consumption among youth and universities’ students. The purpose of this paper is to study social science faculty of Tehran university students’ attitude toward alcohol consumption, and to explain this attitude from rational choice theory perspective. The method of this research is survey, and the data collection instrument is questionnaire, and finally the number of 412 respondents (209 male students and 203 female students) were analyzed. Descriptive data show that 55.6, 37.1, and 7.3 percent of all students, respectively, have negative, moderate, and positive attitude toward alcohol consumption. Also, the mean of attitude toward alcohol consumption and all dimensions of it is higher in men than women. Results show that among the eight rational choice variables, four variables of informal punishment, utilitarian need, moral beliefs and affective ties (as the most indicators) have a significant relationship with alcohol consumption and all dimensions of it. The study variables explain 71.2 percent of the variations of attitude toward alcohol consumption variable. Providing a scale for evaluating attitudes toward alcohol consumption, and operationalizing of the independent variables based on rational choice theory according to alcohol consumption are among the theoretical achievements of this research.