معرفت، فنآوری و جامعۀ جدید: خوانش جامعه شناسی معرفت از جامعۀ پسا صنعتی و اطلاعاتی دنیل بل

یکی از موضوعات در جامعه‌شناسی معرفت جدید، توجه به چگونگی روابط دو قلمرو معرفت و جامعه در ابعادی مانند علم، فناوری، سازمان‌ها و گروه‌های حرفه‌ای و مسائل اجتماعی آن‌ها در جامعه اطلاعاتی است. دنیل بل، به‌عنوان پیشگام نظریه‌پردازی، با اندیشه‌هایش درمورد جامعه پساصنعتی و اطلاعاتی، چشم‌اندازها و مواضع معرفتی جدیدی را پیش‌‌‌روی بازسازی جامعه‌شناسی معرفت قرار داده است. این مقاله، با استفاده از روش اسنادی و با ارائه مدل تحلیلی پیشنهادی، به واکاوی و ارزیابی آن بخش از دیدگاه‌‌‌های بل که متضمن اشارت‌هایی برای جامعه‌شناسی معرفت جدید است، می‌‌‌پردازد. در این راستا، ضمن استخراج مدل تحلیلی بل در تعریف جامعه و چگونگی کاربست مقوله زمان و پویایی در آن، عمق، درجه، سطح، هدف و عامل مسلط تعین، تحلیل می‌‌‌شود. درنتیجه، به‌نظر می‌رسد با درنظرگرفتن اقتضائات روند جهانی‌شدن جامعه اطلاعاتی و درهم‌‌‌تنیدگی مناسبات سیاسی و اقتصادی با مسئله قدرت، تحلیل مسئله کانونی «تعین اجتماعی معرفت» در اندیشه بل و سایر جامعه‌شناسان جامعه اطلاعاتی ایجاب می‌کند تا روابط متقابل میان جامعه و معرفت (علوم و فناوری‌های ارتباطی و اطلاعاتی) با توجه به تاثیر متقابل علم و جامعه و همچنین ماهیت ساختاری یا عاملیتی فناوری لحاظ شود.