بررسی انتقادی سیاست‌ها و برنامه‌های توسعه شهری در ایران

شهرها نیازمند سیاستگذاری و برنامه‌ریزی برای توسعه هستند. طرح‌های توسعۀ شهری مانند طرح جامع، مهم‌ترین ابزارهای اجرای سیاست‌ها و برنامه‌‌ها به‌‌شمار می‌‌روند. اجرای موثر این طرح، نیازمند اسناد بالادستی مانند طرح آمایش سرزمین، سیاستگذاری بهتر در برنامه‌های توسعه کلان، مدیریت شهری کارآمد و مشارکت مردم است. در این مقاله، برای تحلیل تحولات شهری در ایران، از نظریه شهرنشینی وابسته استفاده شده است و با مروری بر مهم‌ترین اقدام‌‌های مداخله‌ای دولت‌ها برای توسعۀ شهری، نقدهای مطرح‌‌شده درمورد طرح‌های توسعۀ شهری در دوران حاضر بیان می‌‌شوند. به‌‌نظر می‌رسد که اکنون در نبود مشارکت و نظارت مردمی، سیاست‌ها و برنامه‌های توسعۀ شهری گرفتار در دیوان‌سالاری‌های عظیم و رانت‌‌جویی‌های سازمان‌های عمومی، در مقابله با شرایط شهرنشینی وابسته شکست خورده‌اند. آنچه رشد شهرها را هدایت می‌کند، نه چارچوب‌های سیاستی، بلکه منافع گروه‌های قدرتمند سودجویی از زمین و رانت‌های شهری و تقلای تهیدستان شهری برای تصرف زمین و ساخت کاشانه‌ای محقر است. شرایطی که تداوم وضعیت شهرنشینی پیرامونی را در پی خواهد داشت.