بنیه تولید ملی؛ بررسی انتقادی برنامه‌های توسعه و عملکرد اقتصادی

هدف این مقاله، تاکید بر این واقعیت است که کانون اصلی و وجه مشترک تحقق اهداف توسعۀ انسانی، توسعه پایدار، ایجاد عدالت اجتماعی و افزایش توان رقابت و مقاومت اقتصاد ملی، ارتقای بنیۀ تولید ملی است. برای تحقق این هدف، به روش توصیفی تحلیلی و با مبناقرار‌دادن دستگاه نظری نهادگرایی، وجوه روش‌شناختی و تجربی این مسئله برجسته می‌‌شود. به این منظور، با محوریت ایدۀ صنعتی‌‌شدن به‌مثابۀ کانون اصلی ارتقای بنیۀ تولید ملی، تجربه تاریخی کشورمان از کانال برنامه‌های توسعه قبل و بعد از انقلاب اسلامی بررسی می‌‌شود. مطابق یافته‌ها، به‌دلیل نبود نگرش راهبردی در این زمینه و غفلت‌ها و خطاهای حیرت‌انگیز در دورۀ نزدیک به هفتاد سال گذشتۀ تاریخ برنامه‌ریزی توسعه، تخصیص منابع ارزی و ریالی هنگفت، به‌هیچ‌وجه با دستاوردهای مورد انتظار تناسب نداشته است؛ ضمن آنکه انبوهی از ناموزونی‌ها و ناهماهنگی‌ها و مشکلات کوچک و بزرگ، چشم‌انداز توسعۀ ملی را با چالش مواجه ساخته است. راه‌حل پیشنهادی به‌‌طورکلی، نگرش به بنیۀ تولید ملی با رویکردی فرارشته‌ای و به‌مثابه یک نظام حیات جمعی است.