رویکردهای توسعه اجتماعی در دیدگاه اعضای هییت علمی گروه‏های علوم اجتماعی

توسعه اجتماعی یکی از مهم ترین چالش‌های کنونی جوامع درحال توسعه است؛ زیرا از سویی بیانگر سطح انسجام اجتماعی آن ها و از سوی ‌دیگر نشان دهنده ظرفیت‌های انسانی و اجتماعی این جوامع است. امروزه رابطه بین سطح توسعهیافتگی هر کشور و رفاه، آسایش، رضایت اجتماعی، سلامت روحی و روانی و احساس کامیابی شهروندان آن بر کسی پوشیده نیست. در این پژوهش، رویکرد‌های توسعه اجتماعی از منظر اعضای هییت علمی گروه‌های علوم اجتماعی دانشگاه‌های دولتی استان تهران بررسی شده است. روش پژوهش، کیفی است و با استفاده از نظریه مبنایی انجام شده است. در نظریه مبنایی، برای گردآوری داده ها معمولاً از تکنیک مصاحبه استفاده می شود؛ بنابراین، در پژوهش حاضر نیز از طریق مصاحبه حضوری با استادان گروه علوم اجتماعی، داده‏های لازم گردآوری شد. یافته‌های پژوهش نشان می دهد که همه مصاحبه شوندگان به اهمیت توسعه اجتماعی در کشور اعتقاد دارند. آن ها لازمه رسیدن به توسعه را توجه جدی به حوزه اجتماعی و ارتقای سطح ‌آگاهی و مشارکت واقعی شهروندان در فرایندها و برنامه‌های توسعه می‌دانند. تحلیل و ارزیابی دیدگاه مصاحبه شوندگان بیانگر آن است که جامعه ایران هنوز نتوانسته است سطوح قابل قبولی از توسعه ‌اجتماعی را ‌پیاده کند و موانع توسعه اجتماعی در کشور، پررنگ ‌تر و تاثیرگذارتر از عوامل توسعه‌اند. بدین ترتیب، مفهوم توسعه اجتماعی به عنوان مقوله محوری پژوهش انتخاب شد. این امر نشان می دهد که حوزه عمومی و اجتماعی باید خلاقیت‌ها و استعدادهای خود را در جهت تحقق مطالبات و اهداف جامعه به کار گیرد. موانعی مانند نبود جامعه مدنی، نداشتن مشارکت اجتماعی، نبود احزاب مستقل، پایین بودن سطح امنیت و اعتماد، حضور پررنگ دولت در همه عرصه ها، توسعه نیافتگی فرهنگی، تقابل بین سنت و نوگرایی، فاصله بین شهر و روستا، توجه نامساوی به اقوام و اقشار، نابرابری های اجتماعی و خویشاوندی‌نگری، از جمله موانعی ‌هستند که از داده‌ها بیرون کشیده شده‌اند و دلالت بر این دارند که برای نیل به توسعه اجتماعی در کشور باید به‏نحوی اصولی با این عوامل مقابله کرد.