روند مطالعه کیفیت زندگی در ایران

سازه کیفیت زندگی را سازه ای تحلیلی، سیاستی و عنصری کلیدی در سیاست گذاری و بررسی سیاست های حوزه عمومی به حساب می‌آورند و از آن به عنوان شاخص توسعه اجتماعی یاد می شود. ویژگی های این سازه مانند پویایی، چند بُعدی بودن و پنداشت های مختلف از آن سبب شده تا این سازه که در ابتدا در حوزه های بهداشت و سلامت مورد استفاده قرار می گرفت به تدریج به دیگر حوزه های مطالعاتی نیز ورود پیدا کند. بی‌گمان چنین اقبال و توجهی موجب افزایش حجم مطالعات و واکاوی بیشتر این سازه شده است. در ایران نیز همانند سایر کشورها مطالعات کیفیت زندگی تغییراتی را تجربه کرده است. برای شناسایی روند تغییرات مطالعات کیفیت زندگی در ایران تمامی کارهای منتشر شده در سطح کشور در قالب پایان نامه ها، پروژه های تحقیقاتی انجام گرفته در دانشگاه و مقالات علمی پژوهشی که عبارت کیفیت زندگی عنوان موضوعی یا چکیده آنها را شامل می شود، جمع آوری و مورد بررسی قرار گرفته اند. نتایج این تحلیل نشان می دهد که اگرچه در سال های اخیر بر تعداد حوزه های مطالعاتی غیرپزشکی کیفیت زندگی در ایران افزوده شده ولی تعداد مطالعات آنها در مقایسه با حوزه مطالعات پزشکی بسیار کم می باشد. میزان مطالعات کیفیت زندگی در ایران در حوزه پزشکی بیش از 8 برابر این تعداد مطالعات در زمینه علوم اجتماعی است. علوم اجتماعی نسبت به پزشکی با دید جامع تری به بررسی کیفیت زندگی می پردازد، جامعه مورد مطالعه آن متنوع تر و تعداد مولفه های کیفیت زندگی در این حوزه بیشتر و به لحاظ محتوایی گسترده تر است. این ویژگی ها می تواند مطالعات کیفیت زندگی را به سمت بررسی دقیق تر این سازه سوق دهد که به واسطه آن به توان میزان پیشرفت و توسعه جامعه را اندازه گرفت. بر همین اساس مطالعات کیفیت زندگی در ایران باید رویکرد اجتماعی کیفیت زندگی را بیش از پیش مورد توجه قرار دهد که این نیازمند افزایش تعداد مطالعات در حوزه های غیرپزشکی کیفیت زندگی می باشد. موضوعی که در مطالعات اخیر کیفیت زندگی در قیاس با مطالعات اولیه بیشتر مورد توجه قرار گرفته است.