بررسی مفاهیم جامعه شناختیِ سکون فرهنگی پیرسالاری و قوم مداری در ادبیات دده قورقود

داستان های دده قورقود را می توان بخشی از یادداشتهای تاریخی ـ فرهنگی شاخه ای از اقوام بزرگ ترک (قبایل اوغوز) دانست. این داستان ها انعکاسی از شرایط اجتماعی جامعه ای است که به جهت حاکمیت «سنت» بر مناسبات اجتماعی، در ردیف اجتماعات ابتدایی با همبستگی مکانیکی و به تعبیر دیگر، جز اجتماعی با «اراده طبیعی» است. داستان های دده قورقود در خود مضامین و مفاهیمی دارد که می توان آنها را بخشی از حلقه های فرهنگ مشترک و جهانیِ انسان قلمداد کرد. مطالعه جامعه-شناختی داستان های کتاب دده قورقود ضمن آنکه نوع سازمانِ اجتماعی قبایل اوغوز را می نمایاند، ما را با ریشه های تاریخی ـ اجتماعیِ ساختارهای فکری یعنی، باورها، اعتقادات، ارزش ها و شیوه های رفتار عرفی و غیر عرفی( دنیوی و دینی) ترکان ـ بخشی از جامعه انسان جهانی ـ آشنا می کند. در این مقاله، در کنار شناخت ساخت اجتماعی قبایل اوغوز، وضعیت فرهنگی، پویایی و ایستایی آن؛ نوع روابط خویشاوندی و حاکمیت سنت پیر سالاری؛ قوم مداری و برخی دیگر از پدیده های اجتماعی موجود در اجتماع قبایلی اوغوز، بینشی حاصل می شود.