مفهوم انسان‌محوری در مطالعات جامعه‌شناختی هوش مصنوعی

امروزه شاهد دامنۀ گستردۀ نگرانی‌ها از به‌مخاطره‌افتادن موقعیت انسان در نسبت با فناوری‌های مبتنی بر هوش مصنوعی هستیم. در پاسخ به این نگرانی‌ها، حوزۀ مطالعاتی هوش مصنوعی انسان‌محور به‌دلیل نیاز انسان به استفاده از چنین سیستم‌هایی شکل گرفت. پژوهش حاضر به تحریک و تقویت دو نیروی بالقوۀ مطالعاتی -جامعه‌شناسی و هوش مصنوعی- برای هرچه نزدیک‌ترشدن به یکدیگر و شکل‌گیری مفهوم انسان‌محوری می‌پردازد.پژوهش پیش‌رو ذیل جنبش روش‌شناختی کیفی از مرور نظام‌مند مطالعات موجود به‌عنوان روش تحقیق استفاده کرده است. نمونه‌گیری به روش گلوله‌برفی انجام گرفت. فرایند گزینش مقالات و انتخاب مجموعۀ آغازگر طبق دستورالعمل پریسما انجام شد. تجزیه و تحلیل داده‌ها نیز با چارچوب طراحی نوآورانۀ الماس دوبر انجام گرفت.یافته‌های پژوهش در هشت سطح طبقه‌بندی شدند که عبارت‌اند از: معضلات هوش مصنوعی انسان‌محور؛ هوش مصنوعی انسان‌محور در تولید علوم اجتماعی و جامعه‌شناسی؛ پژوهش‌های میان‌رشته‌ای دربارۀ مفهوم انسان‌محوری در مطالعات جامعه‌شناختی هوش مصنوعی؛ جایگاه هوش مصنوعی انسان‌محور در روش‌شناسی علوم اجتماعی؛ اصول و مقررات ناظر بر توضیح‌پذیری و تبیین‌پذیری هوش مصنوعی؛ نقش انسان‌محوری در درک و تصور کنشگران از هوش مصنوعی؛ تعامل انسان با هوش مصنوعی؛ هوش مصنوعی انسان‌محور در حوزه‌های مطالعاتی خاص.از مرور نظام‌مند مطالعات موجود، دو معضل ناظر به هوش مصنوعی و سه معضل ناظر به انسان (در معنای عام) شناسایی شدند. هم‌نهشت معضلات، همچنین اتخاذ مواضع متفاوت مقالات درمورد معضلات مذکور، موجب شکل‌گیری رویکردهای مختلف (درمجموع 22 رویکرد) در مواجهه با این معضلات شده است.

the concept of human-centricity in sociological studies of artificial intelligence

today, we are witnessing a wide range of concerns about the jeopardy of the human position in relation to artificial intelligence-based technologies. the study field of human-centricity artificial intelligence was established in response to these concerns, as it was necessary for human involvement in the development of these systems. the current research is an endeavor to encourage and fortify the convergence of two potential study forces—sociology and artificial intelligence—in order to establish the human-centricity concept.a systematic review of the existing literature was implemented in this investigation. the projectile sampling strategy was implemented to conduct the sampling. the primer set and articles were selected in accordance with the prisma guidelines. to analyze the data, we used double diamond innovative design framework.the research findings were categorized into eight levels, including: human-centricity artificial intelligence; problems of human-centricity artificial intelligence in the production of social sciences and sociology; interdisciplinary research on the human-centricity concept in sociological studies of artificial intelligence; the position of human-centricity artificial intelligence in the methodology of social sciences; principles and regulations governing the explainability of artificial intelligence; the significance of the human-centricity concept in the comprehension and perception of artificial intelligence by actors; artificial intelligence and human interaction; specific disciplines of study that are oriented toward human artificial intelligence.two problems related to artificial intelligence and three problems related to humans (in the general sense) were identified through the systematic review of the existing literature. the coexistence of the issues, as well as the adoption of varying perspectives by the articles under investigation in relation to the aforementioned issues, has resulted in the development of 22 distinct approaches to addressing these issues.