نسبت توسعۀ اقتصادی - اجتماعی و نابرابری اجتماعی در ایران بعد از انقلاب اسلامی

نسبت عدالت (= عدم نابرابری) و توسعه همواره موضوعی چالش‌برانگیز بوده است. درحالی‌که برخی اقتصاددانان، نابرابری فزاینده را نتیجۀ ناگزیر توسعۀ مسلم فرض می‌کنند، تعدادی نیز معتقدند تقریباً تمام عوامل بازتولیدکنندۀ توسعه‌نیافتگی ریشه در غفلت از مسئلۀ عدالت اجتماعی و نابرابری‌های بدون توجیه دارد. پژوهش حاضر به‌دنبال بررسی ارتباط دو مقولۀ مهم توسعۀ اقتصادی-اجتماعی و نابرابری اجتماعی در جامعۀ ایران پساانقلابی است.پرسش اصلی مقاله ناظر به چگونگی و نوع رابطۀ این دو مقوله در سطح کشوری در بازۀ زمانی 1368 تا 1398 است. برای پاسخ به این پرسش از سه دیدگاه کوزنتس (ارتباط سهمی)، چلبی (ارتباط خطی منفی) و رفیع‌پور (ارتباط خطی مثبت) استفاده شد و با بهره‌گیری از روش تطبیقی کمی با طرح تحقیق طولی تک‌کشوری، فرضیه‌های برآمده از دیدگاه‌های نظری فوق آزموده شدند.یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد میان دو مقولۀ توسعۀ اقتصادی-اجتماعی و نابرابری نوعی ارتباط خطی منفی معنادار با شدت به‌نسبت قوی (beta: -0.719 / sig: 0.000) و ارتباط سهمی به شکل وارون u وجود دارد، اما با توجه به ضرایب تعیین دیده‌شده، ارتباط به شکل وارون u مرجح بوده است.دستاوردهای نظری تحقیق، نوعی مطابقت با دیدگاه کوزنتس را نشان می‌دهد؛ بدین معنا که هرچند توسعه‌یافتگی در ایران ابتدا با نابرابری بالا همراه بوده است، به‌مرور زمان برعکس چنین وضعیتی رخ‌ داده و میزان نابرابری کاهش یافته است؛ پس می‌توان گفت توسعه‌یافتگی بالا در طولانی‌مدت، سبب پایین‌آمدن نابرابری اجتماعی در ایران شده است.

after the islamic revolution, iran’s economic-social development and social inequality ratio

the relationship between justice (= lack of inequality) and development has always posed a challenge. while some economists believe that growing inequality is an inevitable result of certain types of development, others believe that nearly all of the reproductive factors of underdevelopment stem from ignoring the issue of social justice and unjustified inequality. in this regard, the purpose of the present study is to investigate the relationship between two crucial categories of socio-economic development and social inequality in post-revolutionary iranian society.the article’s central issue concerns the relationship between these two categories at the national level between 1989 and 2019. to answer the research question, kuznets (parametric relationship), chalabi (negative linear relationship), and rafipour (positive linear correlation) were used from three theoretical perspectives: kuznets (parametric relationship), chalabi (negative linear relationship), and rafipour (positive linear correlation). the hypotheses derived from the above theoretical perspectives were tested using the quantitative comparative method and a single-country longitudinal research design.between the two categories of economic-social development and inequality, there is a significant negative linear relationship with a relatively strong intensity (beta: -0.719 / sig: 0.000) and a proportional relationship in the shape of an inverted u; but according to the coefficients, the inverted u-shaped relationship is preferred.the research’s theoretical achievements demonstrate a degree of congruence with kuznets’s point of view. this indicates that although iran’s development was initially accompanied by a high level of inequality, the opposite has occurred over time, and the level of inequality has decreased. therefore, it can be stated that iran’s high development has led to a reduction in social inequality over time.