مطالعۀ انتقادی تحولات نئولیبرالیِ آموزش عمومی در ایرانِ پس از انقلاب

از جنگ جهانی دوم، با افزایش نیروهای جهانی‌سازی، بیشتر کشورهای جهان سعی در بهسازی نظام آموزشی خود داشتند، اما با افول تدریجی سیاست‌های کینزی در ابتدای دهۀ 1970 و با مسلط‌شدن سیاست‌های نئولیبرال، از ابتدای دهۀ 1980 آموزش و پرورش نیز مانند سایر حوزه‌های اجتماعی دستخوش تغیر و تحولات وسیعی شد. در پژوهش حاضر به مطالعۀ تحولات نئولیبرالی آموزش عمومی در ایران پس از انقلاب می‌پردازیم.روش پژوهش اسنادی و مصاحبۀ عمیق است. روش نمونه‌گیری در بخش اسنادی قضاوتی و هدفمند است و هر جا اسناد به‌تنهایی پاسخگوی سوالات تحقیق نبوده، با مطلعان و متخصصان مصاحبۀ عمیق انجام گرفته است.یافته‌ها نشان می‌دهد مصوبات و قوانین متعددی در راستای حمایت از سیاست‌های نئولیبرالی توسط مراجع گوناگون تصویب شده است. نقش دولت در تامین هزینه‌های آموزش در چند دهۀ اخیر کاهش یافته است؛ به‌طوری‌که سهم آموزش از هزینه‌های عمومی دولت از 19 درصد در سال 1370، به 10 درصد در سال 1398 رسیده است. همچنین تعداد مدارس غیردولتی با اجرای سیاست‌های تعدیل ساختاری و تصویب قانون مدارس غیرانتفاعی در سه دهۀ اخیر 64 برابر شده است. وجود مدارس متعدد (بالغ بر بیست نوع مدرسه) نیز نشان‌دهندۀ اجرای سیاست انتخاب مدرسه است. روند روبه‌رشد مدارس خاص-مدارس شاهد، مدارس هیئت‌امنایی، مدارس نمونه و مدارس تیزهوشان- نیز سبب ایجاد نوعی از خصوصی‌سازی شد که آن را «خصوصی‌سازی درون‌زاد» نامیدیم.مطابق نتایج، تحولات ملهم از نئولیبرالیسم سبب بازاری و خصوصی‌شدن آموزش در چند دهۀ اخیر شده که پیامدهایی مانند نابرابری آموزشی، کالایی‌سازی آموزش و افت کیفیت تحصیل دارد.

a critical study of neoliberal transformations in post-revolutionary iran’s public education

after the second world war, as globalization forces increased, the majority of nations attempted to reform their educational systems. with the decline of keynesian policies at the beginning of the 1970s and the dominance of neoliberal policies at the beginning of the 1980s, however, education, like other social sectors, undergoes profound changes and transformations. in this study, we examined the neoliberal transformations of iran’s public education following the revolution.the subject of this study was investigated using documentary techniques and in-depth interviews. when documents alone were insufficient to answer the research questions, in-depth interviews with informants and subject matter experts were conducted.the findings indicate that various authorities have authorized a number of authorizations and laws to support neoliberal policies. the government’s role in funding education has diminished over the past few decades, with the proportion of education expenses in the government’s overall expenditures decreasing to 10% in 2018 from 19% in 2018. in addition, the number of non-governmental schools has multiplied 64 times in the last three decades due to the implementation of structural adjustment policies and the passage of the non-profit schools law. additionally, the presence of numerous schools (up to twenty categories of schools) indicates the implementation of school choice policy. the increasing prevalence of special schools — shahed schools, board of trustees schools, top students schools, and intelligents schools — has also led to the emergence of a form of privatization that we refer to as “endogenous privatization.”results indicate that developments inspired by neoliberalism have led to the marketization and privatization of education over the past few decades, resulting in educational inequality, commodification of education, and a decline in education quality.