مطالعۀ جامعه‌شناختی اثر انگیزش محافظت بر رفتارهای محیط‌زیستی در دوران پاندمی کرونا

مقدمه: بیماری کووید-19 چالشی جهانی در قرن بیست‌ویکم است که برای نخستین بار در شهر ووهان چین در دسامبر 2019 گزارش شد. به‌دلیل شیوع گستردۀ این بیماری در سراسر جهان از جمله ایران و تاثیر آن بر حوزه‌های مختلف زندگی انسان معاصر، پژوهش حاضر به بررسی تاثیر بیماری کووید-19 بر رفتارهای محیط‌زیستی شهروندان شهر تهران با استفاده از نظریۀ انگیزش محافظت پرداخته است.روش: روش تحقیق مطالعۀ حاضر پیمایشی است. جامعۀ آماری تحقیق شهروندان تهران به تعداد 8،693،706 نفر و حجم نمونه 400 نفر است و به‌منظور دسترسی به افراد نمونه از روش نمونه‌گیری دردسترس استفاده شده است. ابزار گردآوری داده‌ها پرسشنامه است که از روایی و پایایی لازم برخوردار است. یافته ها: یافته‌ها نشان داد انگیزش محافظت بر رفتار محیط‌زیستی اثر مستقیم و معناداری (بتا= 0.193 و 0.000 = sig) دارد. واریانس تبیین‌شده 19 درصد است. همچنین در بین مولفه‌های انگیزش محافظت، بیشترین و کمترین درصد از میانگین نمرۀ قابل‌اکتساب به‌ترتیب به ترس (79.88 درصد) و رفتار محیط‌زیستی (52 درصد) اختصاص داشته است. نتایج آزمون رگرسیون نشان داد بین متغیرهای تهدید درک‌شده (بتا= 0.257)، حساسیت درک‌شده (بتا= 0.225) و کارایی پاسخ (بتا= 0.351) با رفتار محیط‌زیستی رابطۀ مستقیم و معنادار وجود دارد. نتیجه گیری: نتایج این مطالعه، نقش سازه‌های انگیزش محافظت (تهدید درک‌شده، حساسیت درک‌شده و کارایی پاسخ) و ترس را بر رفتارهای محیط‌زیستی تایید می‌کند. این نتایج می‌تواند در هرگونه سیاست‌گذاری اطلاع‌رسانی و ترغیبی در زمینۀ کووید-19 و نیز آموزش‌های مرتبط بهداشتی مورد توجه جدی قرار گیرد.

the effect of covid-19 disease on environmental behaviors: application of protection motivation theory

introduction: covid-19 disease is one of the greatest global challenges of the 21st century, which was first reported in december 2019 in the city of wuhan, china. due to the wide spread of this disease throughout the world, including iran, and its impact on various dimensions of human life, some studies focused on human behavioral effects on the environment in different populations. identifying the behavioral factors influencing preventive behaviors for covid-19 are crucial in devising public health policies to promote essential strategies to combat the pandemic in an efficient manner. the present study investigated the influence of covid-19 disease on the environmental behavior of tehran citizens with applying protection motivation theory (pmt).methods: in this research, a survey was conducted. the statistical population of this research was all citizens of tehran city with a number of 8,693,706 people, out of which 400 people were selected as the sample population using the available sampling method. a questionnaire was prepared by the researchers’ team to collect data. the validity of the questioned was accredited by a group of experts as face validity and its reliability were confirmed by using alpha cronbach.findings: mean age of the participations was 35.33±8.32 years. 55.8 percent of the participants were women and 44.2 percent were men. regression model showed perceived threat (ß =0.257), perceived costs (ß=0.225), perceived self-efficacy (ß =0.351), and perceived fear (ß=0.79.88) as the significant predictors of covid-19 preventive behaviors. this model accounted for 19% of the variance in these behaviors. the results of the study based on regression model showed that protection motivation has a direct and significant effect on environmental behavior (beta=0.193 and sig=0.000). this means pmt explained 19% of variance of the dependent variable (environmental behavior).conclusions: the results of this study confirm that mpt explained how covid-19 disease has affected on people environmental behavior in tehran, iran. in more details, the results of this study showed the role of the constructs of protective motivation (perceived threat, perceived sensitivity, and responsiveness) and fear on environmental behavior. these results challenge much health communication during the covid-19 pandemic that has been designed to persuade people more than to inform them. these results can be used in covid-19 information and persuasion policies and in health education.  both persuading people and informing them are reasonable goals for health communication.