ایستارهای گفتمان‌های روشنفکری دینی ایران معاصر در سلامت اجتماعی افراد جامعه

سلامت اجتماعی در چند سال اخیر مورد توجه واقع شده است. هرچند عوامل مختلفی در سلامت اجتماعی موثرند، نقش دین در سلامت اجتماعی افراد به‌خصوص در جامعۀ ایرانی غیرقابل‌چشم‌پوشی است و فکر دینی و دینداری همچنان جایگاه مهمی در سپهر اندیشۀ ایرانیان دارد. بدین‌ترتیب از یک طرف دین و دینداری جامعۀ ایران در وضعیتی است که به‌خاطر نفوذ و گسترۀ آن نمی‌توان در حوزۀ سلامت اجتماعی به آن بی‌تفاوت بود و از سویی دیگر، مشکلات دینداری در جامعۀ ایران نشان از این دارد که روشنفکری دینی در جامعۀ ایران مقولۀ کم‌اهمیتی نیست. از این‌رو به ایستارهای گفتمان‌های روشنفکری دینی در سلامت اجتماعی پرداختیم. این تحقیق از نوع کیفی و روش آن، تحلیل گفتمان با رویکرد لاکلا، موفه و فرکلاف با تکنیک‌های تحلیل اسنادی و تحلیل محتوا است. براساس اهداف تحقیق، مولفه‌های سلامت اجتماعی (انسجام اجتماعی، مشارکت اجتماعی، پذیرش اجتماعی، همبستگی اجتماعی و شکوفایی اجتماعی) در گفتمان‌های روشنفکری دینی در ایران معاصر شامل گفتمان لیبرالی اندیشۀ دینی به نمایندگی بازرگان، گفتمان نوسنت‌گرا به نمایندگی سید حسین نصر و گفتمان رادیکالانتقادی به نمایندگی علی شریعتی حول مفهوم سلامت اجتماعی را با لحاظ‌کردن عنصر دین کنکاش کرده‌ایم. مطابق اصول تحلیل گفتمان، ابتدا مفصل‌بندی گفتمان و عناصر در مفصل‌بندی و حوزۀ گفتمانگی و دال‌های مرکزی گفتمان‌ها در سلامت اجتماعی با مولفه‌های مد نظر کییز و شاپیرو در آثار و سخنرانی‌ها و مصاحبه‌های نمایندگان گفتمان‌های روشنفکری دینی در ایران را بازنمایی کردیم. در میان روشنفکران دینی به‌رغم تنوع تعابیر، به‌خصوص در ابعاد مختلف و آنچه در این تحقیق به‌عنوان دال‌های مرکزی اختیار شده‌اند، می‌توان خطوط مشترکی یافت. ایمان، تعالی‌جویی معنوی، خاصیت معنابخش و جان‌پرور دین، هواداری سازوکارهای دموکراتیک و وفادار به آزادی، عقل‌گرایی در موازات معناگرایی دینی، اقتضائات تاریخی دین، بازنگری انتظارات و توقعات از دین، قائل به قرائت‌پذیری دین و کثرت‌گرایی و در عین اعتقاد به شریعت و مناسک، تلاش می‌کنند تلقی اخلاقانهعارفانه‌ای از دین ارائه دهند که متضمن بسیاری از مفاهیم اساسی سلامت اجتماعی است.

Attitude of Religious Intellectual Discourses in Contemporary Iran in Relation to Social Health of People in the Community

Introduction: Social health has come into focus in recent years; although various factors influence social health, the role of religion in the social health of individuals, especially in Iranian society, is undeniable. Religious thought and religiosity still have an important place in the sphere of Iranian thought; therefore, on the one hand, religion and religiosity of Iranian society are in a situation where they cannot be indifferent due to their influence and scope in the field of social health. On the other hand, the problems of religiosity in Iranian society show that religious intellectualism is not an insignificant issue in Iranian society. Therefore, we have addressed the attitudes of religious intellectual discourses towards social health according to the questions raised by the general objective; exploring the components of social health in contemporary Iranian intellectual intellectual discourses Subobjectives: To recognize the social characteristics of the producers of religious intellectual discourses; To determine why and how producers of religious intellectual discourses talk about social health; To find suggestions for action of the discourses Religious intellectualism is for the social health of people in society.Method: This is a qualitative research whose method is discourse analysis according to Laclau, Mouffe and Fairclough with techniques of documentary analysis and content analysis; based on the research objectives; To study the components of social health (social cohesion, social participation, social acceptance, social solidarity, and social welfare) in religious intellectual discourses in contemporary Iran, including the liberal discourse of religious thought represented by Bazargan, the neomodernist discourse represented by Seyed Hossein Nasr, and the radical critical discourse represented by Ali Shariati. According to the principles of discourse analysis, first the articulation of discourse and elements in the articulation and the field of discourse and the central signs of discourses in social health with the components represented by Keys and Shapiro in the works and speeches and interviews of representatives of religious intellectual discourses in Iran We.Findings: Among religious intellectuals, despite the diversity of interpretations, common lines can be found, especially in different dimensions and what was assumed to be central signs in this study: Faith, spiritual transcendence and the meaningful and lifegiving nature of religion and support for democratic and loyal mechanisms. Freedom, rationalism parallel to religious semantics, historical requirements of religion, rethinking expectations and demands of religion, belief in readability of religion and pluralism, and at the same time belief in Sharia law and rituals try to offer a moralmystical conception of religion that includes many basic concepts of social health.Conclusion: The survival of religious intellectuals depends on their dynamism. In turn, they have answered many religious dilemmas. They also speak clearly about social health and propose measures for the social health of people in the community. Religious intellectuals are not indifferent to events outside the realm of religion, regardless of modern intellectual issues, and at the same time, as thinkers of their religious faith, they are also influenced by the events of the time and developments in the world. They criticize the current system, although they propose active measures to raise the profile of their society in the world and at home, with the aim of creating a civil society with comprehensive development and reviving Islamic civilization.