مطالعۀ جامعه‌شناختی فرسودگی تحصیلی دانشجویان (مورد مطالعه: دانشجویان دانشگاه تبریز)

دورۀ دانشجویی به‌دلیل شرایط خاص از جمله دوری از خانواده، حجم زیاد دروس، رقابت‌های فشرده و... زمینه‌ساز مشکلات فردی و اجتماعی زیادی برای دانشجویان است. یکی از عوامل مهم کاهش انگیزش و افت عملکرد تحصیلی دانشجویان که زمینه‌ساز پیامدهای منفی مانند کاهش رشد و پیشرفت دانشجویان، افسردگی و آسیب به سلامت روانی است، مسئلۀ فرسودگی تحصیلی در بین دانشجویان است. فرسودگی تحصیلی می‌تواند در ایجاد احساس خستگی نسبت به انجام تکالیف درسی و نگرش بدبینانه به تحصیل موثر باشد. این پژوهش با هدف بررسی عوامل اجتماعی مرتبط با فرسودگی تحصیلی دانشجویان دانشگاه تبریز به انجام رسیده است. روش پژوهش پیمایش است و جامعۀ آماری آن شامل تمام دانشجویان دانشگاه تبریز است که طبق آمار ارائه‌شده 20,997 نفر است. حجم نمونه برابر با 275 و شیوۀ نمونه‌گیری، طبقه‌ای متناسب با حجم است. پشتوانۀ نظری تحقیق و متغیرهای مستخرج از آن‌ها بیانگر این است که استفاده از رسانه بر فرسودگی تحصیلی تاثیر مستقیم و متغیرهای عدالت آموزشی و کیفیت زندگی دانشگاهی بر فرسودگی تحصیلی دانشجویان تاثیر معکوس دارد. نتیجۀ بررسی تفاوت میانگین میزان فرسودگی تحصیلی دانشجویان برحسب متغیر جنسیت و وضعیت اشتغال پاسخگو نشان‌دهندۀ آن است که میزان فرسودگی تحصیلی در بین زنان و مردان و دانشجویان با وضعیت اشتغال مختلف، متفاوت و معنادار است. نتایج بررسی تحلیل رگرسیونی نیز نشان می‌دهد درمجموع متغیرهای عدالت آموزشی، کیفیت زندگی دانشگاهی و میزان استفاده از رسانه، 47 درصد از تغییرات مربوط به فرسودگی تحصیلی را تبیین می‌کنند. براساس نتایج می‌توان گفت فرسودگی تحصیلی از جمله متغیرهایی است که عوامل مختلفی در ایجاد آن می‌توانند موثر باشند و درمجموع ترکیب متغیرهای مطرح در محیط دانشگاه و عوامل اجتماعی در شیوع فرسودگی تحصیلی در بین دانشجویان دارای تاثیر مستقیم است. زمانی که کیفیت محیط دانشگاه و روابط آموزشی موجود در آن بهبود یابد، زمینۀ رشد و پیشرفت هرچه بهتر دانشجویان فراهم خواهد شد.

A Sociological Study of Students’ Academic Burnout (Case Study: Students of Tabriz University)

Introduction: University study leads to many individual and social problems for students due to its special circumstances, such as distance from family, large number and high load of courses, and intense competition among students. One of the most important factors related to the low motivation and academic performance of university students is the academic burnout of students, which has negative consequences such as low development, depression, and mental health problems. Student burnout can lead to a feeling of fatigue in completing tasks and a pessimistic attitude toward education.Method: The aim of this study was to investigate the social factors underlying academic burnout among students in Tabriz University. The research method is survey and the statistical population includes all students of Tabriz Universitywhich were 20997 individuals. The sample size includes 275 students who were selected using proportional sampling method. SPSS 25 software and oneway statistical analysis of variance tests including ttest, Pearson correlation test and multivariate regression test were used to analyze the data.Finding: The theoretical background of the study and the variables derived from it suggest that the use of mass media has a direct influence on academic burnout and that educational equity and the quality of academic life have an inverse influence on students’ academic burnout. Also, the results of comparing the mean difference between students’ burnout in terms of gender and employment status show that the rate of women and men and students’ burnout are different from each other and statistically significant in terms of different employment status. The results of the regression analysis also show that the variables of educational equity, quality of academic life, and media use can explain a total of 47% of the changes in the dependent variable of academic burnout.Results and Conclusion: Based on the research findings, it can be said that various factors can be effective in students’ academic burnout, and in general, the variables and social factors prevalent in the university environment have a direct impact on the prevalence of burnout among students. If the quality of the university environment and educational relationships among students are improved, students’ academic performance is likely to improve.