مقایسۀ ساخت کالبدی-فضایی و اجتماعی-اقتصادی مساکن مهر از منظر ساکنان (مورد مطالعه: شهر جدید سهند تبریز و شهر گلبهار مشهد)

با اجرایی‌شدن سیاست مسکن مهر در راستای تامین مسکن اقشار کم‌درآمد، مشکلات ساختاری-کالبدی و اجتماعی-اقتصادی‌ پدیدار شده است. در این میان، احساس نابرابری اجتماعی و جدایی‌گزینی فضایی ساکنان (با توجه به وابستگی به کلان‌شهر هم‌جوار)، از جمله مسائلی است که با وجود اهمیت‌داشتن، کمتر مدنظر قرار گرفته است. این پژوهش با هدف شناسایی نحوه ارتباط ساخت کالبدی مجموعه مساکن مهر با ساخت اجتماعی اقتصادی آن، به کندوکاو در کنش‌های مرتبط ساکنان پرداخته است. همچنین به روش مقایسه‌ای در دو نمونه 50 عددی مستقل (مسکن مهر شهر جدید سهند تبریز و شهر گلبهار مشهد) و روش خوشه‌ای در فازهای مختلف پروژه انجام شده است. داده‌ها از نظر توصیفی و استنباطی با نرم‌افزار spss نسخه 20 تحلیل شدند. ابتدا برای تعیین نرمال‌بودن داده‌ها از آزمون کولموگروف-اسمیرنوف استفاده شد و نتایج آزمون، نرمال‌بودن داده‌ها را تایید کرد؛ از این‌رو با آزمون t فرضیه اصلی پژوهش آزموده شد. براساس یافته‌ها، میان ساخت‌ فضایی توسعه مسکن مهر (25 گویه اصلی) و ساخت اجتماعی آن (14 گویه اصلی)، رابطه مستقیم و معناداری (ضریب پیرسون 0.68) وجود دارد. مطالعه نمونه‌ها با آزمون t نشان می‌دهد، با وجود تفاوت معنادار داده‌ها در ابعاد اجتماعی و زیست‌محیطی (با میانگین بیشتر در نمونه گلبهار) و ابعاد خدماتی و اقتصادی (با میانگین بیشتر در نمونه سهند)، بعد کالبدی از وضعیت نسبتاً مشابهی در نمونه‌ها برخوردار است. همچنین بین میانگین‌های محاسباتی آزمون t، مولفه‌های ساخت کالبدی-فضایی و ساخت اجتماعی-اقتصادی تفاوت معناداری مشاهده نشد. با وجود اینکه امتیاز محاسباتی در هر دو گروه، متوسط به پایین بود، در نمونه گلبهار با اختلاف اندک، امتیاز بیشتری برآورد شد. بر مبنای نتایج، تبعیض محسوس در ارائه خدمات و دسترسی به امکانات شهری در کنار دورافتاده‌بودن امکانات فضایی، در شکل‌گیری و تشدید احساس نابرابری اجتماعی و جدایی‌گزینی فضایی این مجتمع‌ها، نقش مهمی ایفا کرده است.

investigating the comparison of physicalspatial and socialeconomic mehr houses from the perspective of residents (case study: sahand new city of tabriz and golbahar city of mashhad)

introduction: the mehr housing project in iran, is the largest government initiative in the field of urban housing since the islamic revolution, which has been implemented with the aim of helping to provide housing for low income groups. with the implementation of the mehr housing policy, in order to provide housing for the lowincome groups, structuralphysical and socioeconomic problems emerged; feelings of social inequality and spatial segregation (due to dependence on the neighboring metropolis) of residents are among the issues that have been less researched despite their importance. this study aims to identify the relationship between the physical structure of mehr housing complex and its socioeconomic structure, and explores the relevant responses of residents.method: the research was performed by comparative method in two independent samples with a volume of 50 (mehr housing in the new city of sahand tabriz and golbahar city of mashhad) by cluster method in different phases of the project. the data were analyzed descriptively and inferentially using spss.20 software. first, to test the normality of the data, the kolmogorovsmirnov test was used and the test results confirmed that the data were normal. therefore, the main hypothesis of the research was tested by ttest.finding : according to the findings, there is a direct and significant relationship between spatial structure of mehr housing development (25 main items) and its social structure (14 main items) (pearson coefficient 0.68). the study of the samples with ttest shows that despite the significant difference in data in social and environmental dimensions (with more mean in golbaharsample) and service and economic dimensions (with higher mean in sahand sample), but physical dimensions has a relatively similar condition in the samples. also, in general, according to the computational averages of ttest, there was no significant difference between the components of physicalspatial and socioeconomic structures, and despite the average to low computational score in both groups, in the golbahar sample with a small difference, a higher score was estimated.results & conclusion: residents’ expectations of physicalspatial construction and socio economic construction, according to what has been formed in these housing complexes, since it is lower than the average, so can’t be a confirmation of the lack of socioeconomic inequality and segregation of this housing development pattern. based on the results, significant discrimination in providing services and access to urban facilities, along with spatial remoteness, has played an important role in the formation and intensification of feelings of social inequality and spatial separation of these complexes. therefore, it seems that providing cheap shelter in the suburbs, does not necessarily provide justice. the policy of mehr housing projects, with the aim of expanding social justice and providing easy access to government support housing for low income people, in the form of affordable housing, has led to the reproduction of social spatial inequality.