تحول میان‌نسلی در زندگی علمی استادان دانشگاه

مدت‌هاست که زندگی دانشگاهی در ایران با مناقشه روبه رو شده و عملکرد آموزشی و پژوهشی دانشگاهیان درگیر تغییراتی مهم و بحث‌انگیز شده است. در این میان، برخی دعاوی بیانگر رنگ‌باختن ارزش‌ها، هنجارها و مسئولیت‌های دانشگاهی و دیگر تغییرات شده‌اند. این مسائل برای ایران، آن هم در دنیایی که زندگی بیش‌ازپیش دانش‌بر شده است، اهمیتی حیاتی دارد و مطالعه آن ضروری است. هدف پژوهش حاضر، تحول زندگی علمی میان سه نسل از استادان دانشگاه است که با استفاده از روش کیفی و نظریه مبنایی صورت گرفته است. مشارکت‌کنندگان در چارچوب نمونه هدفمند از میان استادتمام‌های سه دانشگاه جامع (دانشگاه‌های تهران، تربیت‌مدرس و شهید‌بهشتی) انتخاب شده‌اند. داده‌ها از طریق مصاحبه‌های اکتشافی عمیق و نیمه‌ساختمند در حد اشباع نظری با کمک 52 نمونه فراهم شد و تحلیل آن با استفاده از نرم‌افزار اطلس‌تی.‌آی صورت گرفت. براساس یافته‌ها، استادان در تعامل با شرایط علی، محیطی و زمینه‌ای راهبردهای متفاوتی داشته‌اند. نسل اول با دانشگاه‌های آموزشی و نخبه‌گرایانه خو گرفته‌اند و آموزش نزد آن‌ها بیش از پژوهش اهمیت دارد. همچنین ارتباط آن‌ها با دانشجویانشان استادشاگردی است و اقامت تمام‌وقت در پردیس عادتی علمی برای آن‌هاست. استادان نسل دوم با چرخش دانشگاه به سمت پژوهش، به ترکیبی از آموزش و پژوهش پرداخته‌اند و برخی از آن‌ها به‌سوی پروژه‌های کاربردی و طرح‌های بزرگ سوق پیدا کرده‌اند، اما استادان نسل سوم به‌نوعی مادیات‌گرا شده‌اند و چندپیشه‌گرایی آن‌ها اقامت آن‌ها را در پردیس کاهش داده است. این استادان به‌دنبال تاسیس شرکت‌های دانش‌بنیان و اجتماعی‌سازی کسب‌وکار دانشجویی هستند تا از علم تولید ثروت کنند. نتیجه این راهبردها بیانگر افول هنجارها تا اهمیت امور صنفی و منفعت‌طلبی از حرفه علمی است. با وجود تفاوت‌های این سه نسل، نگرانی‌های مشترکی در میان آن‌ها وجود دارد. از جمله غلبه امر سیاسی بر امر دانشگاهی، سیطره کمیت و افت کیفیت، ضعف تعاملات اجتماعی، مقاله‌گرایی صوری، گسترش بی‌رویه و ناموزون آموزش عالی، ضعف همکاری‌های علمی بین‌المللی و ضعف سرمایه‌های اجتماعی.

Intergenerational Transformation in the Academic Life of University Professors

For a long time, academic life in Iran has been a controversial issue, and the educational and research performance of academics has been subject to significant and controversial changes. Some lawsuits have shown the loss of academic values, academic norms, academic responsibilities, and other changes. For Iranian society, these issues are of vital importance in a world where life has become more and more knowledgeable and its study is necessary. This paper studies the evolution of scientific life between three generations of university professors by qualitative method and using the theory based on “GT”. Scholars were selected in the framework of a targeted sample among the professors of all three comprehensive universities in Tehran (Tehran, Tarbiat Modares and Shahid Beheshti). Required data were obtained through deep and semistructured exploratory interviews with theoretical saturation by 52 samples, and were analyzed using Atlasbased software. Results showed that the professors had different strategies in their interaction with the causal, environmental and background conditions; Firstgeneration masters were accustomed to educational and elitist universities, and education with them was more important than research, and had a good relationship with their students. Fulltime residence on campus is a habit for them by turning the university toward research. Secondgeneration masters are focusing on a combination of education and research, and some of them have led to applied large projects. Third generation professors have been naturally materialized. Their craftiness has led to a reduction in campus accommodation, and the professor seeks to establish knowledgebased companies and socialize student business students in order to earn knowledge of wealth production. The result of these strategies is the decline of norms to the importance of the affair and the interest of the scientific profession. Despite the differences between the three generations, they share common concerns, including: political dominance over academic affairs, quantity domination and quality decline, weakness of social interactions, formal paper writing, unplanned and uneven extension of higher education, weak academic international cooperation, and weakness of social capital.