تبیین جامعه‌شناختی رابطه بین فضاهای بی‌دفاع شهری با خشونت‌های شهری(مورد مطالعه شهر تهران)

یکی از چالش‌های کنونی حیات شهری، وجود ناهنجاری‌های اجتماعی و رفتارهای خشونت‌آمیزشهروندان است. گمان می‌رفت با امکان برخورداری از رفاه مادی و نیز رشد کالبدی که در شهرها اتفاق می‌افتد، آسایش و امنیت بیشتر تحقق یابد؛ اما شواهد موجود از فرآیند توسعه‌ی معکوس حکایت دارد و مقداری از این ناآرامی‌ها و کنش‌های پرمخاطره شهری ناشی از شرایط کالبدی مکانی و طراحی شهری است. هدف اصلی این پژوهش، «سنجش رابطه‌ی بین فضاهای بی‌دفاع با خشونت‌های شهری» است و «شناخت ویژگی‌های کالبدی و اجتماعی فضاهای بی‌دفاع»، از دیگر اهداف می‌باشد.برای مطالعه ویژگی‌های فضاهای شهری و نقش آن در خشونت‌های شهری از نظریات گوناگون جامعه‌شناسی، روان‌شناسی اجتماعی و طراحی شهری استفاده شد.روش پژوهش مبتنی بر پیمایش و ابزار پرسشنامه است. پرسشنامه‌ی محقق ساخته پژوهش، ابعاد خشونت شهری را در چهار مولفه‌ی خشونت روانی، خشونت فیزیکی، خشونت اقتصادی و خشونت اجتماعی با 28 گویه ساخته شده مورد سنجش قرار داده است. که در 27 نقطه شهر تهران در قالب فضاهای بی‌دفاع و فضاهای با دفاع اجرا گردید. تعداد 400 نفر از شهروندان تهرانی نمونه‌ی تحقیق را شامل می‌شوند که از پنج حوزه‌ی شهری شمال، جنوب، شرق، غرب و مرکز تهران برگزیده شدند. تکنیک انتخاب نمونه‌ها مبتنی بر نمونه‌گیری سهمیه‌ای در فضاهای مورد مطالعه بر اساس زمان مراجعه پرسشگران بوده است.یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد میزان بروز خشونت‌های شهری در فضاهای مختلف شهری به یک میزان نیست و برخی فضاهای شهری (فضاهای بی‌دفاع) به سبب ویژگی‌های کالبدی و اجتماعی به صورت بالقوه پذیرای خشونت هستند و بستری مطمئن برای فعالیت‌های امنیت‌زدا و خشونت‌آمیز فراهم می‌کنند. میانگین خشونت در مناطق مختلف شهر از نظر میزان وقوع خشونت، با تفاوت معنادار مورد تایید قرار می‌گیرد.