بررسی زیست‌پذیری اجتماعی سکونتگاه‌های روستایی (مطالعۀ موردی: روستاهای شهرستان چهاربرج)

امروزه زیست‌‌پذیری سکونتگاه‌‌های انسانی گفتمان مسلط در توسعۀ پایدار است. در این‌راستا طرح هادی چشم‌‌انداز فضایی-کالبدی روستا را طراحی و بستری مناسب برای توزیع بهینۀ خدمات دولتی و عمومی فراهم و شرایط لازم را برای پایداری جمعیت روستا ایجاد می‌‌کند. هدف از پژوهش حاضر، بررسی وضعیت زیست‌‌پذیری سکونتگاه‌‌های روستایی و اثرات اجرای طرح هادی در زیست‌‌پذیری سکونتگاه‌‌های روستایی می‌‌باشد. مطالعۀ حاضر ازلحاظ هدف کاربردی و ازنظر ماهیت توصیفی-تحلیلی و جهت جمع‌‌آوری اطلاعات از روش‌‌های اسنادی و میدانی استفاده گردید. قلمرو مکانی، شهرستان چهاربرج از استان آذربایجان غربی است و با استفاده از فرمول اصلاح شدۀ کوکران از روستاهای دارای طرح هادی 143 خانوار و از روستاهای فاقد طرح 121 خانوار به‌عنوان نمونه انتخاب گردید. برای انتخاب خانوارها در روستاها، از روش تصادفی متناسب با حجم جامعه استفاده شد. سطح پایایی پرسشنامه با استفاده از روش آلفای کرونباخ 0.789 به‌دست آمد که بیانگر نرمال بودن داده‌‌ها می‌باشد. جهت تجزیه‌‌و‌‌تحلیل اطلاعات از تکنیک تصمیم‌‌گیری چند معیاره کوپراس، تحلیل خوشه‌ای و رگرسیون استفاده شد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان‌داد، روستاهای قپچاق و فیروزآباد به ترتیب با (qi=7.81) و (qi=7.71) از میزان زیست‌پذیری اجتماعی بالایی برخوردار هستند. ضمناً، اجرای طرح هادی روستایی در بخش اشتغال و درآمد با ضریب 0.718 و مشارکت اجتماعی با ضریب 0.709 بیشترین تاثیر‌‌گذاری را داشته و افزایش زیست‌‌پذیری اجتماعی سکونتگاه‌‌های روستایی را به‌همراه داشته و در مولفه‌‌های امکانات و خدمات زیرساختی با ضریب 0.245 و افزایش کیفیت بهداشت و سلامت فردی با ضریب 0.191 کمترین تاثیر را داشته و در زمینۀ ابعاد کلی زیست‌‌پذیری نیز اجرای طرح هادی روستایی در بُعد اجتماعی (افزایش مشارکت، امنیت اجتماعی و کاهش بزهکاری و...) بیشترین تاثیر را با مقدار 0.672 و به‌لحاظ رتبه‌‌بندی زیست‌‌پذیری اجتماعی، بالاتر از ابعاد اقتصادی و زیست‌محیطی قرار دارد..

investigating the social livability of rural settlements (case study: villages of chaharborj county)

the current research aims to investigate the livability of rural settlements and the effects of implementing the rural guide plans on the livability of rural settlements. the study was applied and descriptive-analytical. library and field research methods were used to collect the data. the study area is chaharborj county. then, using cochran’s modified formula, 143 households were selected as samples from the villages with rural guide plans and 121 households without rural guide plans. a random method was used to select the villages’ households according to the community’s size. the reliability level of the questionnaire was determined to be 0.789 using cronbach’s alpha. we utilized the copras technique for multi-criteria decision-making, cluster analysis, and regression to thoroughly analyze the information. this research showed that qepchaq and firouzabad villages have a high level of social livability with (qi=7.81) and (qi=7.71), respectively. in addition, implementing rural guide plans had the most impact on employment and income, with a coefficient of 0.718, and social participation, with a coefficient of 0.709. the most minor impacts were on infrastructure facilities and services, with a coefficient of 0.245, and the quality of personal health, with a coefficient of 0.191. generally, the implementation of the plans had the highest effect on the social dimension (increasing participation, social security, and reducing crime), with a value of 672. 0. therefore, this dimension is higher than economic and environmental dimensions.