تحلیل جامعه‌شناختی قشربندی و تحرک اجتماعی (مطالعۀ موردی شهرستان خوی)

مفهوم تحرک اجتماعی یکی از مهم‌ترین مفاهیمی است که با زندگی اجتماعی فرد در ارتباط می‌‌باشد و اشاره به حرکتی دارد که افراد به‌صورت جابه‌جا شدن در سطوح مختلف سلسله‌مراتب اجتماعی انجام می‌‌دهند. تحرک اجتماعی می‌‌تواند شرایط استفاده بهتر و موثرتری از استعدادهای اعضای یک جامعه را فراهم کرده و باعث ایجاد سهولت بیشتر در اجرای کارکردهای اجتماعی گردد. با توجه به اهمیت این مفهوم در زندگی اجتماعی افراد، مقالۀ حاضر سعی‌دارد با استفاده از دو رویکرد نظری متفاوت شامل: رویکرد نوسازی و رویکرد بازتولید اجتماعی، به مطالعۀ پویایی‌های موجود در حوزۀ قشربندی و تحرک اجتماعی بپردازد تا از این‌طریق عوامل اجتماعی تاثیرگذار بر تحرک اجتماعی در شهر خوی را مشخص نماید. روش مطالعه در این پژوهش، کمّی و پیمایشی است و داده‌‌ها با استفاده از ابزار پرسشنامه گردآوری شده است. جامعۀ آماری کلیۀ سرپرستان خانوار شهر خوی بوده که 382 نفر به‌عنوان نمونه ازطریق فرمول کوکران انتخاب شده‌‌اند. روش‌‌نمونه‌گیری نیز خوشه‌‌ای چندمرحله‌‌ای می‌‌باشد و داده‌‌ها با استفاده از نرم‌افزار spss مورد تحلیل قرارگرفته‌‌اند. یافته‌‌های به‌دست آمده از آزمون رگرسیون خطی حاکی از آن است که متغیر سرمایۀ اقتصادی خانواده از طریق متغیرهای سرمایۀ اجتماعی و سرمایۀ فرهنگی و اخلاق کار بر تحرک اجتماعی تاثیر می‌‌گذارد؛ هم‌چنین، متغیر سرمایۀ فرهنگی خانواده نیز از طریق سرمایۀ فرهنگی فرد و اخلاق کار بر تحرک اجتماعی تاثیرگذار است. به‌طورکلی، رگرسیون چندگانۀ تحقیق بیانگر این می‌باشد که دو متغیر سرمایۀ فرهنگی فرد و اخلاق کار فرد درمجموع 23% از تغییرات متغیر وابسته را تبیین می‌کنند؛ هم‌چنین، از این دو متغیر با توجه به مقدار بتای 29/0%، سرمایۀ فرهنگی نسبت به اخلاق کار تاثیر بیشتری برروی تحرک اجتماعی افراد داشته است.

sociological analysis of stratification and social mobility (case study of khoy city)

the concept of social mobility is one of the most important concepts that is related to a person’s social life and refers to the movement that people make by moving in different levels of the social hierarchy. social mobility can provide conditions for better and more effective use of the talents of the members of a society and make it easier to perform social functions. considering the importance of this concept in people’s social life, this article tries to use two different theoretical approaches including; the approach of modernization and the approach of social reproduction will study the existing dynamics in the field of stratification and social mobility in order to determine the social factors affecting social mobility in the city of khoy. the study method in this research is quantitative and survey, and the data was collected using a questionnaire tool. the statistical population was all the household heads of khoy city, 382 people were selected as a sample through cochran’s formula. the sampling method is a multi-stage cluster and the data was analyzed using spss software. the findings obtained from the linear regression test indicate that the economic capital variable of the family affects social mobility through the variables of social capital and cultural capital and work ethic. also, the family’s cultural capital variable has an effect on social mobility through the individual’s cultural capital and work ethic. in general, the multiple regression of the research shows that the two variables of the individual’s cultural capital and the individual’s work ethic explain a total of 23% of the changes in the dependent variable. also, of these two variables, according to the beta value of 0.29%, cultural capital has a greater impact on people’s social mobility than work ethics.