هم‌گرایی شهری-روستایی مرتبط با رویکردهای جمعیت‌شناختی در ایران

موضوع اصلی تحقیق حاضر، معطوف به بررسی الگوها و تعیین‌کننده‌های هم‌گرایی شهریروستایی مرتبط با رویکردهای جمعیت‌شناختی است. پرسش کلیدی تحقیق و ضرورت و اهمیت مطالعۀ آن ریشه در این واقعیت دارد که از یک‌سو جهان معاصر شاهد تحولات بنیادین در جهت‌گیری‌های افراد نسبت به ارزش‌های جامعه و خانواده است (ویلیام گود، 1963؛ گیدنز، 1373؛ اینگلهارت، 1977؛ ون‌دکا 1987؛ لشتاگه و سورکین، 2008؛ رولاند، 2012)؛ و ازسوی دیگر، تکنولوژی پیشرفتۀ ارتباطی و رسانه‌ای با ایجاد «جامعه جهانی» (می‌یر، 2010) و «دهکدۀ جهانی» (مک‌لوهان، 1964) سبب شده است تا این‌قبیل تغییرات ارزشی و نگرشی همۀ جوامع و افراد در سرتاسر جهان را دربرگیرد. آیا این اصل بر نقاط شهری و روستایی نیز صدق می‌کند؟ بدین‌معناکه آیا روستاییان و شهرنشینان نیز به یک نوع هم‌گرایی و هم‌سویی رسیده‌اند و رویکردهای جمعیت‌شناختی آنان کمابیش همانند و مشابه هم‌دیگر است؟ به‌طور خلاصه، نتایج این تحقیق نشان‌داده است که منطبق با «فرآیند جهانی‌شدن» منبعث از پیشرفت‌های تکنولوژیک در عرصه‌های ارتباطی و رسانه‌ای، شهرها و روستاها به‌طور چشمگیری با تغییرات بنیادین در جهت‌گیری‌های افراد نسبت به ارزش‌های جامعه و خانواده مواجه شده‌اند؛ به‌طوری‌که رویکردهای روستاییان و شهرنشینان نسبت به مولفه‌های جمعیت‌شناختی، مانند الگوهای ازدواج، فرزندآوری، طلاق و مهاجرت بیشتر به‌سوی یک نوع هم‌سویی و هم‌گرایی سوق پیدا کرده است. علاوه‌براین، نتایج این تحقیق بر این نکتۀ اساسی نیز صحّه می‌گذارد که لازم است تا نقش و تاثیرات سایر عوامل تعیین‌کننده، مانند متغیر سن و سطح تحصیلات نیز موردتوجه و مطالعه قرار گیرد تا زمینۀ مطلوب برای شناخت هرچه بهتر و بیشتر هم‌گرایی شهریروستایی مرتبط با رویکردهای جمعیت‌شناختی فراهم گردد.

Urban – Rural Convergence of Demographic Attitudes

This paper focuses on the patterns and determinants of the urbanrural convergence associated with demographic attitudes. The key research question lies in the fact that, on the one hand, the contemporary world has witnessed substantial changes in the individuals’ orientations towards the values of society and family. On the other hand, the expectacular achievements in communications and media technologies have created the emerging phenomenon of the ‘world society’ and ‘global village’ so that such changes in the individuals’ orientations towards the values of society and family have been widespread throughout the world. Does this apply to the urban and rural places, leading to the convergence between rural and urban residents in terms of demographic attitudes? The results of this study have supported the bottomline conclusion that in accordance with the globalizition process arising from revolutionary achievements in communications and media technologies, both urban and rural areas are experiencing substantial changes in individuals’ orientations and attitudes towards the values of society and family. This suggests that the rural and urban residents’ demographic attitudes tend to become increasingly more convergent. Furthermore, the results of this study confirm that the role of such main determinants as age and education needs to be taken into account in order to shed further lights on the urbanrural convergence associated with demographic attitudes.