بررسی و مقایسه عوامل جامعه‌شناختی موثر بر طرد دانش‌آموزان ایرانی و افغانستانی (مورد مطالعه: دوره دوم متوسطه شهر کاشان)

پژوهش حاضر با هدف بررسی و مقایسه عوامل جامعه‌شناختی موثر بر طرد دانش‌آموزان ایرانی و افغانستانی دوره‌ دوم متوسطه شهر کاشان انجام شده است. دراین پژوهش از دو رهیافت روش شناختی کمی (با ابزار پرسشنامه) و کیفی (با ابزار مصاحبه نیمه‌ساختار یافته) بهره گرفته شده است.در بخش کمی حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران و روش نمونه‌گیری خوشه‌ای توام با طبقه‌بندی، برابر با 340 نفر برآورد گردید و در بخش کیفی نیز 15 مصاحبه نیمه‌ساختار یافته جهت مطالعه اکتشافی و تعمیق نتایج انجام شده است. یافته‌های توصیفی بیانگر آن است که میانگین نمره‌ی طرد اجتماعی دانش‌آموزان در سطح متوسط به بالا (83/2) است که در مجموع میانگین‌ طرد اجتماعی پسران و دختران افغانستانی بیشتر از پسران و دختران ایرانی است. نتایج حاصل از تجزیه‌وتحلیل داده‌ها نشان داد که هرچند بین کیفیت زندگی، مشارکت اجتماعی و تبعیض اجتماعی دانش‌آموزان ایرانی با دانش‌آموزان افغانستانی تفاوت معناداری وجود دارد، اما بین سرمایه فرهنگی آن‌ها با یکدیگر تفاوت معناداری وجود ندارد. نتایج تحلیل رگرسیون نیز نشان داد که در بین گروه پسران ایرانی و افغانستانی، مشارکت اجتماعی و در بین دختران ایرانی و افغانستانی متغیر تبعیض اجتماعی بیشترین تاثیر را بر طرد اجتماعی آنها دارد. همچنین یافته‌های حاصل از بخش کیفی موجب عمق بخشی و تبیین بیشتر نتایج کمی شد. استدلال نهایی مقاله این ‌است که طرد اجتماعی دانش‌آموزان، پدیده‌ای چند بعدی، پیچیده و پنهان است. بسترسازی برای افزایش مشارکت اجتماعی و کاهش تبعیض های اجتماعی ازجمله مهم‌ترین راهبردهای مقابله ای در مسئله طرد اجتماعی است که مستلزم تعامل بین نهادی و مشارکت نظام آموزش و پرورش با نهاد خانواده و کنشگران نظام آموزشی است.

Study and comparison of social factors affecting the exclusion of Iranian and Afghan students (Case Study: Kashan Secondary School)

The aim of this study was to investigate and compare the social factors affecting the exclusion of Iranian and Afghan high school students in Kashan. In this study, two methodological quantitative (questionnaire) and qualitative (semistructured interviews) were used. In the quantitative part, the sample size was estimated to be 340 people using Cochran formula and cluster sampling method, and in the qualitative section, 15 semistructured interviews were conducted for exploratory study and deepening of the results. The descriptive findings stated that the mean score of social exclusion of students was in the middle to high level (2.83), which in general, the average social exclusion of Afghan boys and girls was higher than that of Iranian boys and girls. The results of data analysis showed that although there is a significant difference between quality of life, social participation and social discrimination of Iranian students with Afghan students, there is no significant difference between their cultural capital and each other. Regression results also showed that among Iranian and Afghan boys, social participation and social discrimination among Iranian and Afghan girls had the greatest impact on their social exclusion. Also, the findings of the qualitative section confirm the quantitative results of the research. The final argument of the paper is that the social exclusion of students is a multidimensional, complex and hidden phenomenon. Providing a platform for increasing social participation and reducing social discrimination is one of the most important coping strategies in the issue of social exclusion, which requires interinstitutional interaction and the participation of the education system with the family institution and the activists of the educational system.